ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) (อังกฤษ: The Siam Commercial Bank Public Company Limited ชื่อย่อ: SCB) (จีนตัวย่อ: 泰国汇商银行) เป็นธนาคารพาณิชย์แห่งแรกของไทยซึ่งก่อตั้งโดยพระบรมราชานุญาตในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อปี พ.ศ. 2449 เดิมชื่อ แบงก์สยามกัมมาจล ทุนจำกัด ธนาคารไทยพาณิชย์ถือเป็นธนาคารที่เก่าแก่ที่สุดของประเทศไทย ปัจจุบันธนาคารมีสำนักงานใหญ่อยู่ที่ย่านรัชโยธิน เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร มีจำนวนสาขาทั้งสิ้น 643 สาขา และมีเครื่องเอทีเอ็มกว่า 10,000 เครื่อง เป็นธนาคารที่มีจำนวนเครื่องเอทีเอ็มมากที่สุดในประเทศ ธนาคารไทยพาณิชย์จัดเป็นธนาคารขนาดใหญ่ที่มีนัยต่อความเสี่ยงเชิงระบบในประเทศ นอกจากนี้ธนาคารไทยพาณิชย์ยังถูกจัดให้เป็นธนาคารอันดับ 1 ของประเทศไทย จากการจัดอันดับธนาคารแห่งปี (Bank of the year) ประจำปี พ.ศ. 2566 และ พ.ศ. 2567
กิจการของธนาคารเริ่มต้นขึ้นในนาม บุคคลัภย์ (Book Club) ในวันที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2447 ก่อตั้งโดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย เนื่องจากขณะนั้นทรงเชื่อว่า สยามประเทศมีความจำเป็นต้องมีระบบการเงินธนาคารเพื่อรองรับการเติบโตทางเศรษฐกิจการเงินของประเทศ หลังจากบุคคลัภย์ขยายตัวทางธุรกิจขึ้นเป็นลำดับ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานอำนาจพิเศษให้จัดตั้ง บริษัท แบงก์สยามกัมมาจล ทุนจำกัด เพื่อประกอบธุรกิจธนาคารพาณิชย์อย่างเป็นทางการตั้งแต่แต่วันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2449
ธนาคารไทยพาณิชย์เป็นธนาคารพาณิชย์ที่มีนัยต่อความเสี่ยงเชิงระบบในประเทศประจำปี 2560 ตามประกาศธนาคารแห่งประเทศไทย ที่ สนส. 17/2560
