โรงเรียนโยธินบูรณะ เป็นโรงเรียนสหศึกษาระดับมัธยมศึกษา สังกัดกระทรวงศึกษาธิการ ปัจจุบันตั้งอยู่เลขที่ 1313 ถนนประชาราษฎร์ สาย 1 แขวงบางซื่อ เขตบางซื่อ กรุงเทพมหานคร 10800 ก่อตั้งเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2478 มีนายภักดิ์ ฉวีสุข เป็นอาจารย์ใหญ่ท่านแรก (พ.ศ. 2478-2479) และนายสันทัด เมี้ยนกำเนิด เป็นผู้อำนวยการท่านแรก (พ.ศ. 2513-2519)
เมื่อวันที่ 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2551 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบ อนุมัติงบประมาณประจำปี พ.ศ. 2552 เป็นเงิน 12,000 ล้านบาท เพื่อก่อสร้างอาคารรัฐสภาแห่งใหม่ บนพื้นที่ 119 ไร่ ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ย่านเกียกกาย จึงทำให้สถานที่ราชการต่างๆ ในบริเวณนั้นจะต้องย้ายไปรวมถึงพื้นที่ของโรงเรียนโยธินบูรณะด้วย แต่ว่าทางรัฐบาลไทยในสมัยนายสมัคร สุนทรเวชได้สร้างโรงเรียนโยธินบูรณะแห่งใหม่ให้แทน โดยได้เริ่มการเรียนการสอน ณ โรงเรียนแห่งใหม่ ในวันที่ 16 พฤษภาคม 2559
เมื่อวันที่ 8 มกราคม พ.ศ. 2460 รองหัวหมื่นพระอนุวัฒน์ราชนิยม (ฮง เตชะวณิช) ได้มีจิตศรัทธาสร้างโรงเรียนขึ้นในวัดสะพานสูง เขตบางซื่อ โดยมีอาคารเรียนไม้ 2 ชั้น เครื่องไม้ เสา คานไม้มุงกระเบื้องซีเมนต์ กว้าง 14 เมตร และยาว 25 เมตร แบ่งออกเป็นห้องเรียน 8 ห้อง ห้องประชุม 1 ห้อง และห้องพักครู 1 ห้อง และเมื่อสร้างแล้วเสร็จในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2460 จึงได้กราบบังคมทูลขอพระราชทานนามว่า "โรงเรียนอนุวัฒน์ศึกษาคาร"
จากนั้น รองหัวหมื่นพระอนุวัฒน์ราชนิยม (ฮง เตชะวณิช) ได้กราบบังคมทูลอัญเชิญพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินมาทรงเป็นประธานในพิธีเปิดโรงเรียน ซึ่งยังคงความปลาบปลื้มปิติเป็นล้นพ้นแก่คณะครูและนักเรียนของโรงเรียนนี้ พระราชดำรัสตอนหนึ่งในพิธีเปิดโรงเรียน
...ข้าพเจ้ามีความพอใจเป็นอันมากที่ได้รับเชิญไปยังโรงเรียนนี้ และได้มีโอกาสขอบใจพระอนุวัฒน์ราชนิยมแทนกระทรวงธรรมการ ผู้เป็นเจ้าหน้าที่ และโรงเรียนนี้ข้าพเจ้าได้รับไว้เป็นสถานศึกษาต่อไป อีกทั้งยังขอบใจแทนในนามกุลบุตรทั้งหลายบรรดาผู้ที่จะได้รับวิชาความรู้ไปเป็นประโยชน์แก่ตัวต่อไปในภายภาคหน้า และขอขอบใจแทนผู้มีหน้าที่ปกครองชาติ ที่ชาติไทยจะได้มีโอกาสได้พ่อเมืองสืบไป จากนักเรียนที่ได้ศึกษาในโรงเรียน
ต่อมาเมื่อชุมชนรอบ ๆ ขยายตัวขึ้น ความหนาแน่นของประชากรในท้องที่บางซื่อมีมากขึ้น โรงเรียนเดิมคับแคบ ไม่เหมาะสมที่จะขยายเป็นโรงเรียนขนาดใหญ่ได้ คุณครูภักดิ์ ฉวีสุขครูใหญ่โรงเรียนมัธยมวัดสะพานสูง (อนุวัฒน์ศึกษาคาร) จึงได้ไปปรึกษากับ หลวงสุนทรอัศวราช (เลขานุการประจำตัวหลวงพิบูลสงคราม และผู้ช่วยเลขานุการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม) ซึ่งเป็นที่รู้จักและคุ้นเคยและได้รับคำแนะนำให้ทำรายงานเสนอต่ออำมาตย์ตรี หลวงพิลาศวรรณสาร (พนักงานตรวจการศึกษาแขวงพระนครเหนือ) สนองต่อกระทรวงธรรมการดำเนินการเจรจาขอที่ดิน 3 แห่งจากกระทรวงกลาโหม คือ
ในที่สุดกระทรวงกลาโหม (สมัยพันเอกหลวงพิบูลสงคราม รักษาการแทนปลัดกระทรวงกลาโหม) ได้รับอนุญาตให้กระทรวงธรรมกาปลูกสร้างโรงเรียนได้บริเวณฝ่ายซ้ายของถนนสะพานแก้ว ตรงข้ามกรมทหารพันม้า (กรมทหารม้ารักษาพระองค์) โดยมีเนื้อที่ประมาณ 9 ไร่เศษ เมื่อวันที่ 29 สิงหาคม พ.ศ. 2477
ต่อมาเจ้าหน้าที่กระทรวงธรรมการเสนอว่าที่ดินแปลงนี้กว้างขวาง ตั้งอยู่ในทำเลระหว่างกลางจากโรงเรียนวัดสะพานสูง และโรงเรียนมัธยมวัดจันทร์สโมสร จึงเห็นสมควรที่จะย้ายนักเรียนทั้ง 2 แห่งมารวมกัน เปิดสอนถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 และต่อมาได้ขยายชั้นเรียนจนถึงระดับมัธยมบริบูรณ์ (ม.8 หรือ ม.ศ.5 ปัจจุบันคือมัธยมศึกษาปีที่ 6) ด้วยเหตุที่ย้ายนักเรียนจากทั้งสองแห่งมาเรียนรวมกันในสถานที่แห่งใหม่ ซึ่งได้อาศัยที่ดินของกระทรวงกลาโหม และตั้งอยู่ระหว่างกองทหารหลายหน่วยงานอีกทั้งโรงเรียนและชุมชนในเขตทหารได้มีการช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน พร้อมกันนั้นได้ตั้งชื่อโรงเรียนแห่งใหม่นี้ว่า โรงเรียนมัธยมโยธินบูรณะ ส่วนอาจารย์ใหญ่นั้นคือ คุณครูภักดิ์ ฉวีสุข ผู้ที่ได้ออกความคิดเห็นที่จะย้ายเป็นคนแรก อาคารเรียนเป็นอาคารเรือนไม้ 3 ชั้น ชั้นละ 7 ห้อง รวม 21 ห้อง อนุมัติเมื่อวันที่ 26 มกราคม พ.ศ. 2477 เริ่มทำการก่อสร้างเมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2477 โดยโรงเรียนเพาะช่างเป็นผู้ดำเนินการในราคาทั้งสิ้น 21,000 บาท และต่อมาได้เปลี่ยนชื่อโรงเรียนอีกครั้งเป็น โรงเรียนโยธินบูรณะ สืบมาจนปัจจุบัน
ทำการเปิดเรียนเป็นปฐมฤกษ์ เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2478 โรงเรียนมัธยมโยธินบูรณะแรกเริ่มเป็นนักเรียนชายล้วน จำนวน 516 คน ครู 22 คน จำนวนห้องเรียน 18 ห้อง เปิดสอนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ถึงมัธยมศึกษาปีที่ 6 ปัจจุบันโรงเรียนโยธินบูรณะเป็นโรงเรียนสหศึกษา โดยเริ่มรับนักเรียนหญิงในระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายในปีการศึกษา 2538 และรับนักเรียนหญิงในระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นในปีการศึกษา 2541
โรงเรียนโยธินบูรณะในปัจจุบัน มุ่งมั่นจัดระบบการศึกษาให้ผู้เรียนมีความรู้คู่คุณธรรม สู่คูณภาพมาตรฐานสากล ปัจจุบันโรงเรียนโยธินบูรณะเป็นโรงเรียนสหศึกษามีนักเรียนทั้งชาย และหญิงทุกระดับชั้น โดยเปิดสอนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-6
ในปี พ.ศ. 2550 นายวิชัย รูปขำดี ประธานกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐานโรงเรียนโยธินบูรณะ ได้เข้ายื่นหนังสือต่อ ดร.ชัยอนันต์ สมุทวณิช ประธานคณะกรรมาธิการ (กมธ.) การศึกษา และกีฬา สภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) เพื่อให้ตรวจสอบการเรียกรับผลประโยชน์จากผู้ปกครองในการรับนักเรียน ซึ่งได้รับการร้องเรียนจากผู้ปกครองจำนวนมากเกี่ยวเนื่องกับการรับนักเรียน ม.1 และ ม.4 โดยในภาคปกติจะต้องบริจาคคนละ 30,000-50,000 บาท ส่วนภาคภาษาอังกฤษ ไม่ต่ำกว่า 100,000 บาท และใบเสร็จที่ออกให้เป็นของคณะกรรมการเครือข่ายผู้ปกครอง ซึ่งผอ. โรงเรียนโยธินบูรณะได้ชี้แจงว่ามีการนำเงินไปทำโครงการต่างๆ เช่น ปรับปรุงห้องเรียน ปรับปรุงระบบรักษาความปลอดภัย ฯลฯ แต่นายวิชัยกล่าวต่อว่าทางโรงเรียนไม่ได้แจ้งจำนวนนักเรียนที่รับเพิ่ม รวมถึงไม่แจ้งจำนวนเงินที่ได้รับบริจาค และรายละเอียดค่าใช้จ่ายต่างๆ และเห็นว่าเป็นการกระทำที่ผิด ซึ่งไม่เป็นไปตามประกาศ ศธ.ที่ไม่ให้เรียกรับเงิน
ลูกโยธินบูรณะทุกคนจะต้องเป็นผู้ที่มีคุณธรรม ในขอบเขตของขนบธรรมเนียมประเพณี และวัฒนธรรมอันดีงามของชาติไทย
มาร์ชโยธิน คำร้อง : อ.ทองสุข เฉยบุญเรือง ทำนอง : ร.ต. สมศักดิ์ อรุณสว่าง ดุริยางค์ ทหารบก, จ.ส.อ. ชาญชัย บัวบังศร กองพล ปตอ.
