โรงเรียนวิเชียรมาตุถือกำเนิดขึ้นจากพระราชประสงค์ อันกอปรด้วยพระมหากรุณาธิคุณ ของสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระบรมราชินีนาถใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
จากสมุดหมายเหตุรายวันเล่มแรกของโรงเรียน ถูกบันทึกไว้เป็นความสรุปได้ว่า เมื่อวันที่ 21 สิงหาคม พุทธศักราช 2455 สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ เสด็จประพาสจังหวัดตรัง ประทับพักผ่อนสำราญพระราชอิริยาบถ ณ ตำหนักผ่อนกาย ทรงปรารภว่า พื้นภูมิทำเลตำบลทับเที่ยงนี้เหมาะสมดี ควรมีสถานศึกษาไว้เพาะปลูกปัญญาแก่กุลบุตรกุลธิดาสืบไป จึงได้พระราชทานทรัพย์สินส่วนพระองค์เป็นเงิน 4,000 บาท ให้ผู้ว่าราชการจังหวัดตรัง สร้างโรงเรียนขึ้น และพระราชทานนามให้ว่า โรงเรียนวิเชียรมาตุ ซึ่งหมายความถึง พระบรมราชชนนีในพระปรเมนทรมหาวชิราวุธพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
ปีพุทธศักราช 2458 อำมาตย์โท พระยารัษฎานุประดิษฐ์ (สิน เทพหัสดิน) ผู้ว่าราชการจังหวัดขณะนั้น และรองอำมาตย์โท ขุนเพาะนิสัยชอบ (เชื้อ รัชตรัตน์) ธรรมการจังหวัดตรัง ได้ดำเนินการให้มีการก่อสร้างทั้งหมด 8,155 บาท เสร็จเรียบร้อยในเดือนพฤษภาคม พุทธศักราช 2459
ปีพุทธศักราช 2459 นั้นเอง ทางการได้ย้ายศาลากลางจังหวัด จากอำเภอกันตัง มาตั้งที่อำเภอบางรัก และได้ย้ายครู-นักเรียนจากโรงเรียนตรังคภูมิ ซึ่งเป็นโรงเรียนประจำจังหวัดเดิม มาเรียนที่โรงเรียนวิเชียรมาตุ โรงเรียนประจำจังหวัดใหม่ ในวันที่ 1 พฤษภาคม พุทธศักราช 2459 ซึ่งขณะนั้นกำลังก่อสร้างอาคารบางส่วนอยู่ เมืองตรังที่ตั้งใหม่เจริญขึ้นอย่างรวดเร็ว ประชาชนสนใจการศึกษาอย่างมาก ทำให้โรงเรียนวิเชียรมาตุ ไม่สามารถรับนักเรียนได้พอกับความต้องการ จึงต้องตัดจำนวนนักเรียนส่วนหนึ่งออก ความทราบถึงสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระองค์จึงพระราชทานทรัพย์สินส่วนพระองค์เพิ่มเติมอีกเป็นจำนวน 6,000 บาท สร้างอาคารเรียนหลังที่สองขึ้น พร้อมพระราชทานนาม อาคารหลังนั้นว่า สภาราชินี
เมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2459 ทางจังหวัดตรังได้รับโรงเรียนวิเชียรมาตุ เข้าในทะเบียนโรงเรียนของจังหวัดตรัง โดยมีรองอำมาตย์ตรี ซุ่นกิ๊ต สินธวานนท์ เป็นครูใหญ่ อำมาตย์โท พระยารัษฎานุประดิษฐ์ (สิน เทพหัสดิน) ผู้ว่าราชการจังหวัดและรองอำมาตย์โท ขุนเพาะนิสัยชอบ ธรรมการจังหวัดเป็นผู้จัดการ
ปีพุทธศักราช 2460 พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินเลียบหัวเมืองปักษ์ใต้ได้ผ่านจังหวัดตรัง ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม กระทำพิธีเปิดโรงเรียนวิเชียรมาตุเมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2460 มีนายพลโท พระยาสุรินทราชา (นกยูง วิเศษกุล) สมุหเทศาภิบาล กราบบังคมทูลถวายรายงาน มีกระแสพระราชดำรัสตอบ ความว่า
เมื่อ ปี พ.ศ. 2475 จังหวัดตรังได้เปิด โรงเรียนสตรีประชาบาล เป็นโรงเรียนสำหรับกุลธิดาของจังหวัดตรัง ได้ใช้อาคารสภาราชินี เปิดดำเนินการสอนนักเรียนฝ่ายสตรีจนกระทั่ง ปีพุทธศักราช 2478 ได้ย้ายนักเรียนสตรีจากอาคารสภาราชินี ไปอยู่ที่โรงเรียนสตรีประชาบาล และต่อมาได้ใช้ชื่อ อาคารสภาราชินี เป็นชื่อ โรงเรียนสภาราชินี จนถึงปัจจุบัน
เมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2549 ทางโรงเรียนได้จัดกิจกรรม 90 ปีโรงเรียนวิเชียรมาตุ โดยพลอากาศตรี กำธน สินธวานนท์ องคมนตรี ซึ่งเป็นบุตรของหลวงบริหารสิกขกิจ ( ซุ่นกิ๊ต สินธวานนท์) ครูใหญ่คนแรกของโรงเรียน เป็นประธานในพิธี
รูปตราเพชร มีความหมายคือ ลูกแม่แก้วทุกคนต้องมีความแข็งแกร่ง ทรหด อดทน ไม่ย่นย่อต่อความลำบาก มีระเบียบวินัย รู้จักบังคับตนเอง ลูกแม่แก้วจะอยู่แห่งหนตำบลใด ต้องส่องแสงเป็นประกายแวววับจับตาคนประดุจเพชร
รัศมีบนมงกุฎ หมายถึง แสงสว่างแห่งปัญญามีทั้งหมด ๒๑ แฉก คือ โรงเรียนวิเชียรมาตุได้ก่อตั้งอาคารเรียนใหม่ที่ตำบลโคกหล่อ ซึ่งเป็นที่ตั้งปัจจุบันได้ย้ายนักเรียนเสร็จสมบูรณ์ ปี พ.ศ. ๒๕๒๑
เลข ๖ สีม่วง หมายถึง นามพระราชทาน “วิเชียรมาตุ” ซึ่งหมายถึง พระบรมราชชนนีในพระบาทสมเด็จคือพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และสีม่วงเป็นสีแทนวันพระราชสมภพ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (วันเสาร์ที่ ๑ มกราคม ๒๔๒๑)
นักเรียนวิเชียรมาตุ ต้องทรงภูมิความรู้ และสติปัญญา โดยมีคุณธรรมเป็นรากฐาน ในการคิดการพูดและการกระทำ ให้งดงาม ตรงตามความเป็นจริงทั้งในเบื้องต้น ท่ามกลางและในที่สุด
และ ก้าวหน้าในสิ่งที่ถูกที่ควรเสมอ และน้ำเงินเป็นสัญลักษณ์แทนสถาบันพระมหากษัตริย์ ซึ่งลูกแม่แก้วทุกคน มีความจงรักภักดีและซื่อสัตย์ต่อองค์พระประมุขของประเทศ
ดำเนินชีวิตที่ถูกต้องเกิดประโยชน์ต่อตนเอง และผู้อื่น เชื่อมั่น และถือปฏิบัติตามหลักธรรมของศาสนาที่นับถือ
