แม่น้ำไนล์ (อาหรับ: ?????? อันนีล; อังกฤษ: Nile) เป็นแม่น้ำใน ทวีปแอฟริกา เป็นแม่น้ำที่ยาวที่สุดในโลก โดยถูกค้นพบแหล่งต้นน้ำใหม่ที่ทำให้มีความยาวกว่าเดิมเมื่อไม่นานมานี้ โดยแม่น้ำไนล์มีความยาวทั้งสิ้น 6,695 กิโลเมตร
คำว่า "Nile" ('nIl) มาจากคำว่า "เนย์ลอส" (ละติน : Neilos ; กรีก : ??????) ชื่อในภาษากรีกที่มีความหมายว่า "หุบเขาที่มีแม่น้ำ" อีกชื่อหนึ่งของแม่น้ำไนล์ในภาษากรีกคือ "ไอกึปตอส" (ละติน : Aigyptos ; กรีก : ????????) ซึ่งแปลว่าแผ่นดิน "อียิปต์" นั่นเอง เป็นแม่น้ำที่ยาวที่สุดและมีคนยกย่องว่าแม่น้ำนี้มีปลาในส่วนใหญ่
แม่น้ำไนล์เกิดจากการรวมตัวของแม่น้ำสายใหญ่ 2 สายคือ แม่น้ำบลูไนล์ (Blue Nile) จากประเทศเอธิโอเปีย และแม่น้ำไวท์ไนล์ (White Nile) จากบริเวณแอฟริกาตะวันออก มารวมตัวกันในประเทศซูดาน จากนั้นไหลผ่านประเทศอียิปต์ และไหลลงทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
แม่น้ำไวท์ไนล์ กำเนิดจากทะเลสาบวิกตอเรีย ซึ่งอยู่ระหว่างประเทศยูกันดา ประเทศเคนยา และประเทศแทนซาเนีย แม่น้ำไนล์ช่วงที่ไหลออกจากทะเลสาบวิกทอเรีย จะเรียกแม่น้ำวิกตอเรียไนล์ ซึ่งไหลไปยังทะเลสาบแอลเบิร์ท ในช่วงนี้จะเรียก แม่น้ำแอลเบิร์ทไนล์ ไหลไปที่ประเทศซูดาน รวมกับแม่น้ำหลายสาย และเรียกว่าไวท์ไนล์ตอนกลางประเทศก่อนจะไปรวมกับบลูไนล์
แม่น้ำบลูไนล์ (*อ่านได้ว่า บลูไนเอวล์ เพื่อป้องกันการสับสนชื่อกับประเทศบรูไน) กำเนิดในประเทศเอธิโอเปีย และไหลผ่านเข้าซูดานไปรวมกับไวท์ไนล์เลย
แม่น้ำไนล์เป็นแม่น้ำสายที่หล่อเลี้ยงทวีปแอฟริกาที่แห้งแล้ง จนทำให้เกิดอารยธรรมโบราณขึ้นมากมาย โดยที่รู้จักกันดีคืออารยธรรมอียิปต์ เมื่อสมัยมากกว่ากว่าห้าพันปีที่แล้ว และยังสร้างความอุดมสมบูรณ์ให้กับพื้นที่แถบนั้นด้วย
