แขวงหัวพัน (ลาว: ??????; อังกฤษ: Houaphan) เป็นหนึ่งในแขวงของประเทศลาวที่ตั้งอยู่ทางตะวันออกของประเทศ ติดกับประเทศเวียดนาม เดิมแขวงนี้รู้จักในชื่อ หัวพันห้าทั้งหก (มักเรียกผิดเป็น หัวพันทั้งห้าทั้งหก) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในเหตุการณ์สงครามปราบฮ่อ
คือเมืองเอกของแขวงหัวพัน ประเทศลาว หรือจะเรียกว่า เมืองหลวงของแขวงหัวพัน โดยมีเมืองซำเหนือมีชายแดนติดกับประเทศเวียดนาม ซึ่งแขวงหัวพันอยู่ถัดจากแขวงเชียงขวาง ประเทศลาว เมืองซำเหนือตั้งอยู่กลางหุบเขาเขียวขจี และอุดมสมบูรณ์ มีพื้นที่ป่าไม้มากมาย โดยเมืองนี้มีความสูงจากน้ำทะเล 1,200 เมตร เมืองซำเหนือมีลักษณะงดงามทางธรรมชาติที่สวยงาม เมืองซำเหนือมีตลาดในเมืองยามเช้า โดยจะมีชาวเขาเผ่าต่างๆ ออกมาเดินซื้อของ โดยเป็นตลาดใหญ่ที่สุดในภูมิภาคนี้ (ตลาดที่ใหญ่ที่สุดในลาว) มีสินค้าให้เลือกมากมายเช่น อาหารสด อาหารแห้ง ของใช้จากประเทศจีน ประเทศเวียดนามและประเทศไทย ผ้าทอมือ ซึ่งเป็นสินค้าที่ขึ้นชื่อของประเทศลาว ที่ส่งไปขายยังเมืองหลวงพระบางและเมืองเวียงจันทน์ มีลวดลายที่ประณีต และสวยงามมาก
ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของเชียงขวาง ประวัติศาสตร์ของสองแขวงนี้มีความคล้ายคลึงกัน ในอดีตหัวพันเคยตกเป็นเมืองขึ้นของเวียดนามสลับกับการดำรงอยู่ในฐานนะรัฐเอกราช และเพิ่งถูกรวมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของลาวในสมัยที่ตกเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศส ปัจจุบันมีประชากรราว 322,200 คน ภูมิประเทศเป็นภูเขาสลับซับซ้อน พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าไม้ อากาศค่อนข้างหนาว ประกอบด้วยชมกลุ่มน้อยกว่า 20 เผ่า ได้แก่ ไทขาว ไทแดง ไทเหนือ ไทน้อย ม้ง ขมุ ยูนนาน ส่วนใหญ่ใช้ภาษาตระกูลภาษาไท
จากแขวงเชียงขวางมาแขวงหัวพัน โดยใช้ทางหลวงหมายเลข 7 เดินทางไปยังเมืองคำทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ แล้วเลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงหมายเลข 6 ตรงมายังน้ำเนิน ใช้เวลาประมาณ 4 ชั่วโมง จากนั้นจะเป็นถนนลูกรังตัดเข้าไปในเขตภูเขาสูง ระหว่างทางจะพบหมู่บ้านชาวเขาหลายแห่ง
