เพลงชาติ (อังกฤษ: National anthem) หมายถึง บทเพลงที่ประพันธ์ขึ้น เพื่อปลุกเร้าให้หวนระลึกถึงหรือสรรเสริญประวัติศาสตร์ชาติ ขนบธรรมเนียมประเพณีของชาติ หรือการต่อสู้ของชนในชาติ โดยได้รับการยอมรับจากรัฐบาลของชาตินั้น ๆ อย่างเป็นทางการ หรือข้อตกลงใจร่วมกันของประชาชนในชาติว่า เพลงดังกล่าวเป็นเพลงประจำชาติของตน
เพลงชาติถูกนำไปใช้ในบริบทต่าง ๆ อย่างกว้างขวาง โดยมักมีการนำไปบรรเลงในวันหยุดและเทศกาลสำคัญของชาติ และมีความสัมพันธ์กับการจัดกิจกรรมกีฬาอย่างใกล้ชิด ในการแข่งขันกีฬาอย่างเช่นกีฬาโอลิมปิกนั้น จะมีการบรรเลงเพลงชาติเป็นเกียรติแก่ผู้ที่ชนะเลิศและได้รับเหรียญทองในพิธีมอบเหรียญรางวัล และยังใช้บรรเลงก่อนเริ่มการแข่งขันกีฬาด้วย ซึ่งธรรมเนียมดังกล่าวนี้เริ่มมีขึ้นในการแข่งขันเบสบอลในประเทศสหรัฐอเมริกาช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 สำหรับในประเทศอื่น ๆ การใช้เพลงชาตินั้นขึ้นอยู่กับการยอมรับสถานะความเป็นรัฐชาติต่อประเทศนั้น ๆ ด้วย เช่น ในกรณีของไต้หวัน (สาธารณรัฐจีน) คณะกรรมการโอลิกปิกสากลไม่ได้ยอมรับว่าไต้หวันมีสถานะเป็นรัฐชาติที่มีเอกราชเป็นของตนเอง และต้องใช้ชื่อประเทศในแข่งขันกีฬาว่า "จีนไทเป" ไต้หวันจึงต้องใช้เพลงธงชาติ (จีนตัวย่อ: ???; จีนตัวเต็ม: ???; พินอิน: g?oq?g? กั๋วฉีเกอ; ภาษาอังกฤษ: National Banner Song) เป็นเพลงสำหรับไต้หวันในการแข่งขันกีฬาโอลิกปิก เป็นต้น
ในบางประเทศก็มีการบรรเลงและขับร้องเพลงชาติก่อนเข้าเรียน เพื่อเป็นเครื่องฝึกหัดให้เด็กเกิดความคิดรักชาติ หลายประเทศก็มีความนิยมในการบรรเลงเพลงชาติก่อนการเล่นหรือแสดงมหรสพต่าง ๆ อันรวมถึงการฉายภาพยนตร์[ต้องการอ้างอิง]สถานีวิทยุและสถานีโทรทัศน์หลายแห่งก็ใช้เพลงชาติเป็นเครื่องบอกสัญญาณการเปิดและปิดสถานีในแต่ละวัน[ต้องการอ้างอิง] กรณีดังกล่าวนี้สำหรับประเทศไทย จะนิยมบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีก่อนการเริ่มมหรสพหรือการฉายภาพยนตร์ และเป็นสัญญาณบอกการเปิดหรือปิดสถานีวิทยุและโทรทัศน์ ส่วนเพลงชาตินอกจากจะบรรเลงเพื่อการเคารพธงชาติในเวลา 8.00 น. และ 18.00 น. แล้ว ยังใช้เป็นสัญญาณบอกการเปิดสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทยด้วย
โดยทั่วไปแล้ว เพลงชาติของเกือบทุกประเทศย่อมมีเนื้อร้องประกอบทำนองอยู่เสมอ ยกเว้นในบางประเทศที่ไม่มีการใช้เนื้อร้องฉบับราชการ เช่น บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา สเปน ซานมาริโน เป็นต้น ในจำนวนของเพลงชาติที่มีเนื้อร้องประกอบนั้น มีอยู่จำนวนหนึ่งซึ่งน้อยมากที่เป็นผลงานของนักเขียนรางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรม ดังนี้
...ยังมีเพลงชาติอีกประเภทหนึ่งที่ทำหน้าที่แสดงถึงความเป็นชาติทางด้านศิลปวัฒนธรรม เป็นเพลงประจำชาติ นิยมร้องในหมู่ประชาชนทั่วไปทุกโอกาส เป็นเพลงที่แสดงถึงเอกลักษณ์ประจำชาติโดยอาศัยบันไดเสียง สำเนียงเพลง ทำนอง กระสวนจังหวะที่ใช้ และความหมายของเพลง ทั้งนี้เพลงประจำชาติดังกล่าวไม่ได้เป็นเพลงชาติของทางราชการแต่อย่างใด เช่น เพลงบุหรงกาก๊ะของมาเลเซีย เพลงอารีดังของเกาหลี เพลงซากุระของญี่ปุ่น เพลงโอซูซานาของอเมริกา เป็นต้น
กัมพูชา ? กาตาร์ ? เกาหลีเหนือ ? เกาหลีใต้ ? คาซัคสถาน ? คีร์กีซสถาน ? คูเวต ? จอร์เจีย ? จอร์แดน ? สาธารณรัฐประชาชนจีน ? สาธารณรัฐจีน: เพลงชาติ, เพลงธงชาติ ? ซาอุดิอาระเบีย ? ซีเรีย ? ไซปรัส ? ญี่ปุ่น ? ติมอร์-เลสเต ? ตุรกี ? เติร์กเมนิสถาน ? ทาจิกิสถาน ? ไทย ? เนปาล ? บังกลาเทศ ? บาห์เรน ? บรูไน ? ปากีสถาน ? พม่า ? ฟิลิปปินส์ ? ภูฏาน ? มองโกเลีย ? มัลดีฟส์ ? มาเลเซีย ? เยเมน ? รัสเซีย ? ลาว ? เลบานอน ? เวียดนาม ? ศรีลังกา ? สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ? สิงคโปร์ ? อัฟกานิสถาน ? อาเซอร์ไบจาน ? อาร์เมเนีย ? อินเดีย ? อินโดนีเซีย ? อิรัก ? อิสราเอล ? อิหร่าน ? อุซเบกิสถาน ?
เคอร์ดิสถาน (อิรัก, ตุรกี, อิหร่าน, ซีเรีย) ? นากอร์โน-คาราบัค (อาเซอร์ไบจาน) ? ปาเลสไตน์ (ยังเป็นที่ถกเถียง) ? Deg o Tegh o Fateh (ชาวซิกข์) สาธารณรัฐตุรกีแห่งไซปรัสเหนือ (ยังเป็นที่ถกเถียง) ? ตูวา (รัสเซีย) ? รัฐบาลพลัดถิ่นของทิเบต ? เซาท์ออสซีเชีย (ยังเป็นที่ถกเถียง) ?
กรีซ ? คาซัคสถาน ? โครเอเชีย ? จอร์เจีย ? สาธารณรัฐเช็ก ? ซานมารีโน ? เซอร์เบีย ? ไซปรัส ? เดนมาร์ก ? ตุรกี ? นอร์เวย์ ? เนเธอร์แลนด์ ? บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา ? บัลแกเรีย ? เบลเยียม ? เบลารุส ? โปรตุเกส ? โปแลนด์ ? ฝรั่งเศส ? ฟินแลนด์ ? มอนเตเนโกร ? มอลโดวา ? มอลตา ? สาธารณรัฐมาซิโดเนีย ? โมนาโก ? เยอรมนี ? ยูเครน ? รัสเซีย ? โรมาเนีย ? ลักเซมเบิร์ก ? ลัตเวีย ? ลิกเตนสไตน์ ? ลิทัวเนีย ? นครรัฐวาติกัน ? สเปน ? สโลวาเกีย ? สโลวีเนีย ? สวิสเซอร์แลนด์ ? สวีเดน ? สหราชอาณาจักร ? ออสเตรีย ? อันดอร์รา ? อาเซอร์ไบจาน ? อาร์เมเนีย ? อิตาลี ? เอสโตเนีย ? แอลเบเนีย ? ฮังการี ? ไอซ์แลนด์ ?
โอลันด์ (ฟินแลนด์) ? อันดาลูเซีย (สเปน) ? อารากอน (สเปน) ? อัสตูเรียส (สเปน) ? อาโซเรส (โปรตุเกส) ? แคว้นบาสก์ (สเปน) ? บาวาเรีย (เยอรมนี) ? เบรอตาญ (ฝรั่งเศส) ? คาเทโลเนีย (สเปน) ? สาธารณรัฐเชเชน (รัสเซีย) ? คอร์นวอล (สหราชอาณาจักร) ? คอร์ซิกา (ฝรั่งเศส) ? ไครเมีย (ยูเครน) ? อังกฤษ (สหราชอาณาจักร) ? หมู่เกาะฟาโร (เดนมาร์ก) ? ฟลานเดอส์ (เบลเยียม) ? ฟริเซีย (เนเธอร์แลนด์) ? กาลิเซีย (สเปน) ? ยิบรอลตาร์ (สหราชอาณาจักร) ? กรีนแลนด์ (เดนมาร์ก) ? เกิร์นซีย์ ? ไอร์แลนด์เหนือ (สหราชอาณาจักร) ? เจอร์ซีย์ ? สาธารณรัฐคาเรเลีย (รัสเซีย) ? คอซอวอ (เซอร์เบีย) ? แคว้นมาซิโดเนีย (กรีซ) ? มาเดย์รา (โปรตุเกส) ? เกาะแมน ? นากอร์โน-คาราบัค (อาเซอร์ไบจาน) ? ออกซิตาเนีย (ฝรั่งเศสและสเปน) ? สาธารณรัฐเซิร์บ (บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา) ? ซามิ ? สกอตแลนด์ (สหราชอาณาจักร) ? ซีแลนด์ (สหราชอาณาจักร) ? สฟาลบาร์ (นอร์เวย์) ? ตาตาร์สถาน (รัสเซีย) ? ทรานส์นิสเตรีย (มอลโดวา) ? สาธารณรัฐตุรกีแห่งไซปรัสเหนือ (ไซปรัส) ? ตูวา (รัสเซีย) ? อุดมูร์เตีย (รัสเซีย) ? เวลส์ (สหราชอาณาจักร) ? วาลโลเนีย (เบลเยียม) ? ยอร์กเชียร์ (สหราชอาณาจักร) ?
กานา ? กาบอง ? กินี ? กินี-บิสเซา ? แกมเบีย ? โกตดิวัวร์ ? สาธารณรัฐคองโก ? สาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก ? แคเมอรูน ? เคนยา ? เคปเวิร์ด ? โคโมรอส ? จิบูตี ? ชาด ? ซิมบับเว ? ซูดาน ? เซเชลล์ ? เซนต์เฮเลนา ? เซเนกัล ? เซาตูเมและปรินซิปี ? เซียร์ราลีโอน ? แซมเบีย ? โซมาเลีย ? ตูนีเซีย ? โตโก ? แทนซาเนีย ? นามิเบีย ? ไนจีเรีย ? ไนเจอร์ ? บอตสวานา ? บูร์กินาฟาโซ ? บุรุนดี ? เบนิน ? มอริเชียส ? มอริเตเนีย ? มาดากัสการ์ ? มาลาวี ? มาลี ? โมซัมบิก ? โมร็อกโก ? ยูกานดา ? รวันดา ? เรอูนียง ? ลิเบีย ? เลโซโท ? ไลบีเรีย ? สวาซิแลนด์ ? อิเควทอเรียลกินี ? อียิปต์ ? เอธิโอเปีย ? เอริเทรีย ? แองโกลา ? สาธารณรัฐแอฟริกากลาง ? แอฟริกาใต้ ? แอลจีเรีย
กายอานา ? โคลอมเบีย ? ชิลี ? ซูรินาเม ? บราซิล ? โบลิเวีย ? ปารากวัย ? เปรู ? เฟรนซ์เกียนา ? เวเนซุเอลา ? อาร์เจนตินา ? อุรกวัย ? เอกวาดอร์
ออสเตรเลีย (รวมทั้ง ก็อดเซฟเดอะควีน) ? ฟิจิ ? อินโดนีเซีย ? คิริบาส ? หมู่เกาะมาร์แชลล์ ? ไมโครนีเซีย ? นาอูรู ? นิวซีแลนด์ (รวมทั้ง ก็อดเซฟเดอะควีน) ? ปาเลา ? ปาปัวนิวกินี ? หมู่เกาะพิตแคร์น (UK) (รวมทั้ง ก็อดเซฟเดอะควีน) ? ซามัว ? หมู่เกาะโซโลมอน (รวมทั้ง ก็อดเซฟเดอะควีน) ? ติมอร์-เลสเต ? ตองกา ? ตูวาลู ?
