เดอะ เมทริกซ์ : เพาะพันธุ์มนุษย์เหนือโลก 2199 (อังกฤษ: The Matrix) เป็นภาพยนตร์เรื่องแรกของชุดไตรภาคเมทริกซ์ กำกับโดยพี่น้องวาชอวสกี (แลร์รี และ แอนดี) ออกฉายในอเมริกาเหนือวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2542 (ค.ศ. 1999) นำแสดงโดย คีนู รีฟส์, ลอว์เรนซ์ ฟิชเบิร์น, แคร์รี-แอนน์ มอสส์, และฮิวโก วีฟวิง
ภาพยนตร์นำเสนอโลก "เมทริกซ์" ซึ่งเป็นโลกจำลองที่เหล่าเครื่องจักรสร้างขึ้นเพื่อควบคุมมนุษย์ เดอะ เมทริกซ์ยังอ้างถึงแนวคิดทางศาสนาและปรัชญาจำนวนมาก รวมไปถึงวัฒนธรรมแฮกเกอร์ มีกลิ่นอายของโลกตะวันออกโดยเฉพาะญี่ปุ่น
เดอะ เมทริกซ์เป็นผลงานสร้างร่วมของวอร์เนอร์ บราเธอร์ (Warner Bros.) และสตูดิโอ Village Roadshow จากประเทศออสเตรเลีย ถ่ายทำในซิดนีย์
จากการประสบความสำเร็จของภาพยนตร์เรื่อง The Matrix ภาคแรก ทำให้เกิด Matrix ในสื่ออื่นๆอีกมากมาย รวมถึงก่อให้เกิดกระแสคลั่งไคล้เมทริกซ์ที่ต่อยอดเป็นเรื่องราวๆต่างๆในโลกของเมทริกซ์ขึ้นมา ซึ่งประกอบด้วยสื่อต่างๆดังนี้
เดอะ เมทริกซ์ ได้รับรางวัลออสการ์ 4 รางวัล ได้แก่ สาขาลำดับภาพยอดเยี่ยม, บันทึกเสียงยอดเยี่ยม, ลำดับเสียงยอดเยี่ยม และเทคนิคพิเศษยอดเยี่ยม
