อีสา และ รวีช่วงโชติ เป็นนวนิยายชิ้นเอกของ สีฟ้า หรือ หม่อมหลวงศรีฟ้า มหาวรรณ ที่บรรจงถ่ายทอดเหตุการณ์ของยุคสมัยช่วงเกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งทางด้านชีวิตความเป็นอยู่ และเหตุการณ์ของบ้านเมืองได้อย่างสมจริง โดยมีฉากชีวิตของอีสานำพาบอกกล่าวเรื่องราวต่าง ๆ ได้อย่างต่อเนื่อง นำมาสร้างเป็นละครครั้งแรกทางช่อง 4 บางขุนพรหม ผู้รับบทอีสาคนแรกคือ เมตตา รุ่งรัตน์ ครั้งที่ 2 ในปี พ.ศ. 2517 ทางช่อง 4 บางขุนพรหม ผู้รับบทอีสา คือ เปียทิพย์ คุ้มวงศ์ ครั้งที่ 3 ในปี พ.ศ. 2525 ทางช่อง 9 ผู้รับบทอีสา คือ ลินดา ค้าธัญเจริญ ครั้งที่ 4 ในปี พ.ศ. 2531 ทางช่อง 7 ผู้รับบทอีสา คือ อภิรดี ภวภูตานนท์ ครั้งที่ 5 ในปี พ.ศ. 2541 ผู้รับบทอีสา คือ รชนีกร พันธุ์มณี และครั้งที่ 6 ในปี พ.ศ. 2556 ทางช่อง 5 ผู้รับบทอีสา คือ วรนุช ภิรมย์ภักดี
เรื่อง รวีช่วงโชติ ภาคต่อของเรื่องอีสา ได้กำเนิดขึ้นหลังจากละครอีสาที่นำแสดงโดย อภิรดี ภวภูตานนท์ นั้นโด่งดังประสบความสำเร็จเป็นอย่างมาก ประกอบกับมีผู้อ่านยังคาใจกับตอนจบของอีสาอยู่ ผู้เขียนจึงได้เขียนภาคต่อออกมา
เป็นละครโทรทัศน์ครั้งแรกทาง ช่อง 4 บางขุนพรหม โดยคณะศรีไทยการละคร โดยมี เมตตา รุ่งรัตน์ รับบท อีสา เป็นคนแรก ร่วมด้วย กรรณิกา ธรรมเกษร, วิไลวรรณ วัฒนพานิช
ครั้งที่ 2 ใน พ.ศ. 2517 ออกอากาศทาง ช่อง 4 บางขุนพรหม โดยคณะละครอารีย์ นักดนตรี นำแสดงโดย เปียทิพย์ คุ้มวงศ์ รับบท อีสา, จตุพล ภูอภิรมย์ รับบท ม.ร.ว.รวีช่วงโชติ, เดือนเต็ม สาลิตุล รับบท หญิงโสภิตภิไล, กรรณิกา ธรรมเกษร รับบท ม.ร.ว.โสภาพรรณวดี เป็นละคร 6 ตอนจบ ซึ่งได้รับความนิยมมาก
ครั้งที่ 3 ใน พ.ศ. 2525 ออกอากาศทางช่อง 9 โดยคณะละครอารีย์ นักดนตรี นำแสดงโดย ลินดา ค้าธัญเจริญ รับบท อีสา, ดิลก ทองวัฒนา รับบท ม.ร.ว.รวีช่วงโชติ, กาญจนา จินดาวัฒน์ รับบท ม.ร.ว.โสภาพรรณวดีอ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ชื่อไม่สามารถเป็นจำนวนเต็มอย่างง่าย ใช้ชื่อเรื่องพรรณนา, กนกกาญจน์ เอกศศิธร รับบท หญิงโสภิตภิไล, อัศวิน รัตนประชา รับบท สมศักดิ์
ร่วมด้วย วิวัฒน์ ผสมทรัพย์, อดุลย์ ดุลยรัตน์, โกวิท วัฒนกุล, บุศรา นฤมิตร, ณัฐนี สิทธิสมาน, เอกลักษณ์ ยลระบิล, สมชาย สวามิภักดิ์, อรสา อิศรางกูร ณ อยุธยา, โฉมฉาย ฉัตรวิไล
ครั้งที่ 4 ใน พ.ศ. 2531 ออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 โดยค่าย ดาราวิดีโอ กำกับการแสดงโดย มานพ สัมมาบัติ นำแสดงโดย อภิรดี ภวภูตานนท์ รับบท อีสา, อนุชิต จุรีเกษ รับบท ม.ร.ว.รวีช่วงโชติ, ปิยะดา เพ็ญจินดา รับบท หญิงโสภิตภิไล, ธนาภรณ์ รัตนเสน รับบท ม.ร.ว.โสภาพรรณวดี, วีรยุทธ รสโอชา รับบท สมศักดิ์
ร่วมด้วย ปัญญา นิรันดร์กุล, ไพโรจน์ ใจสิงห์, สุลาลีวัลย์ สุวรรณทัต, เยาวเรศ นิสากร, นัยนา คชแสง, วริสสาร์ อภัยวงศ์, ภาสินี รสดี, สร้อยสน อุไรศรี, จิระวดี อิศรางกูร ณ อยุธยา, วงศ์ทอง ผลานุสนธิ์, จันทนี สิงห์สุวรรณ, สุนทร สุจริตฉันท์, พิพัฒน์พล โกมารทัต
ออกอากาศทุกวันศุกร์-เสาร์-อาทิตย์ เวลา 20:20 นาฬิกา ออกอากาศเมื่อวันที่ 4 มีนาคม 2531 – 5 มิถุนายน 2531 ได้รับรางวัลโทรทัศน์ทองคำ ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2531 ในสาขาละครชีวิตดีเด่น, นักแสดงนำหญิงดีเด่น (อภิรดี ภวภูตานนท์) และเพลงนำละครดีเด่น
เรื่อง รวีช่วงโชติ จึงได้กำเนิดขึ้นหลังจากละครอีสาที่นำแสดงโดย อภิรดี ภวภูตานนท์ นั้นโด่งดังมาก ประกอบกับมีผู้อ่านยังคาใจกับตอนจบของอีสาอยู่ ผู้เขียนจึงได้เขียนภาคต่อออกมา
ครั้งที่ 5 ใน พ.ศ. 2541 ออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7 อีกครั้ง นำมาสร้างใหม่โดย ดาราวิดีโอ ซึ่งถือเป็นครั้งแรกที่ได้สร้างภาคต่อคือ รวีช่วงโชติ มารวมไว้ในเรื่องเดียวกัน โดยในครั้งนี้ใช้ชื่อว่า อีสา-รวีช่วงโชติ กำกับการแสดงโดย สำรวย รักชาติ นำแสดงโดย รชนีกร พันธุ์มณี รับบท อีสา, ดนุพร ปุณณกันต์ รับบท ม.ร.ว.รวีช่วงโชติ, ฐรินดา กรรณสูต รับบท หญิงโสภิตภิไล, วรนุช วงษ์สวรรค์ รับบท ม.ร.ว.โสภาพรรณวดี, อัษฎาวุธ เหลืองสุนทร รับบท สมศักดิ์
ร่วมด้วย พัชราภา ไชยเชื้อ, มยุริญ ผ่องผุดพันธ์, ดวงดาว จารุจินดา, มาฬิศร์ เชยโสภณ, บรรเจิดศรี ยมาภัย, ยุวดี เรืองฉาย, อภิชาติ หาลำเจียก, ปิยะมาศ โมนยะกุล, วีรยุทธ รสโอชา, พอเจตน์ แก่นเพชร, รัญญา ศิยานนท์, สุดารัตน์ เดชากุล, วริษฐา วัชโรบล, อธิวัฒน์ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา, พิพัฒน์พล โกมารทัต, วาสนา สิทธิเวช, เยาวเรศ นิสากร, สิริยา นฤนาท, เพ็ญศิริ สุภาพันธ์, หยาดทิพย์ ราชปาล, ภาณุเดช วัฒนสุชาติ, วันชัย เผ่าพิบูลย์
ครั้งที่ 6 ใน พ.ศ. 2556 ออกอากาศทางสถานีวิทยุโทรทัศน์กองทัพบกช่อง 5 สร้างโดย เอ็กแซ็กท์ และ ซีเนริโอ ในครั้งนี้ได้สร้างภาคต่อคือ รวีช่วงโชติ มารวมไว้ในเรื่องเดียวกันโดยใช้ชื่อว่า อีสา-รวีช่วงโชติ กำกับการแสดงโดย สันต์ ศรีแก้วหล่อ นำแสดงโดย วรนุช ภิรมย์ภักดี รับบท อีสา, ณวัฒน์ กุลรัตนรักษ์ รับบท สมศักดิ์, นิธิดล ป้อมสุวรรณ รับบท ม.ร.ว.รวีช่วงโชติ, เต็มฟ้า กฤษณายุธ รับบท ม.ร.ว.โสภาพรรณวดี, มนชนก แสงฉายเพียงเพ็ญ รับบท หญิงโสภิตภิไล
ร่วมด้วย สินจัย เปล่งพานิช, ธีรพงศ์ เหลียวรักวงศ์, ภูธเนศ หงษ์มานพ, ปฏิภาณ ปฐวีกานต์, ณัฏฐ์ เทพหัสดิน ณ อยุธยา, กันต์ดนย์ อะคาซาน, ภัณฑิลา วิน ปานสิริธนาโชติ, รัญญา ศิยานนท์, สกาวใจ พูนสวัสดิ์, รัดเกล้า อามระดิษ, ปนัดดา วงศ์ผู้ดี, ลักขณา วัธนวงส์ศิริ, อริศรา วงษ์ชาลี, ไปรมา รัชตะ, จอย ชวนชื่น, ญาณี ตราโมท, สุมนต์รัตน์ วัฒนาเศลารัตน์, ปัญญาพล เดชสงค์, สิตางศุ์ ปุณภพ, ฐรินดา กรรณสูต, ตี๋ ดอกสะเดา, ปนัดดา เรืองวุฒิ, ชมพูนุช ปิยธรรมชัย, โสรญา ฐิตะวชิระ, ทนงศักดิ์ ศุภการ, กลศ อัทธเสรี, มาติกา อรรถกรศิริโพธิ์, พริมรตา เดชอุดม, มยุริญ ผ่องผุดพันธ์, รัชชานนท์ สุขประกอบ, อลิชา หิรัญพฤกษ์, อริต์ตา รามณรงค์, จักรกฤษณ์ อำมะรัตน์, ณฉัตร จันทพันธ์, สุรจิต บุญญานนท์, ศิริพร วงศ์สวัสดิ์
ออกอากาศทุกวันพุธ–พฤหัสบดี เวลา 20:10–21:40 นาฬิกา ออกอากาศเมื่อวันที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 2556 – 26 ธันวาคม พ.ศ. 2556 และได้ปรับเวลาออกอากาศมาเป็นเวลา 20:25–21:40 นาฬิกา ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2557 – 23 เมษายน พ.ศ. 2557
เพลง "อีสา" เป็นเพลงประกอบละครเรื่องนี้ แต่งคำร้องและทำนองโดย วิทยา อัมภสุวรรณ เรียบเรียงเสียงประสานโดย ศาสสัณฑ์ บุญญาสัย ขับร้องครั้งแรกโดย วัชราภรณ์ สุขสวัสดิ์ ใช้ประกอบละครเมื่อ พ.ศ. 2531 และได้รับรางวัลโทรทัศน์ทองคำ สาขาเพลงนำละครดีเด่นในปีเดียวกัน เพลงนี้ยังใช้ประกอบละครเรื่อง อีสา ซึ่งสร้างขึ้นใหม่ในภายหลังอีกหลายครั้ง และมีผู้ขับร้องดังนี้
