อำเภอพรานกระต่าย

จากคำบอกเล่าที่เล่าต่อกันมาว่า มีชายคนหนึ่งมีอาชีพในทางล่าสัตว์ ตั้งนิวาสสถานอยู่บริเวณเมืองพาน ได้ออกป่ามาล่าสัตว์ถึงบริเวณที่ราบลุ่มแถววัดโพธิ์ปัจจุบัน เพราะบริเวณนี้มีน้ำอุดม หญ้าและต้นไม้ขึ้นเขียวชะอุ่มตลอดปี พวกสัตว์ต่าง ๆ ชอบมาอาศัยหากินอยู่บริเวณนี้ บังเอิญได้พบกระต่ายตัวหนึ่งมีขนเป็นสีเหลืองเข้ม เหมือนสีทองสวยงามมากจึงไล่จับ กระต่ายตัวนั้นได้วิ่งหลบหายไปในพุ่มไม้ที่ขึ้นรกแห่งหนึ่ง ค้นหาเท่าไรก็ไม่พบจึงกลับไปบอกพวกญาติพี่น้องให้ทราบ ทุกคนต่างก็อยากได้กระต่ายตัวนั้นเพื่อนำไปเลี้ยงเพราะเป็นของแปลก ไม่เคยเห็นมาก่อน จึงพากันมาดักดูกระต่ายตัวนั้น เมื่อพบแล้วก็พากันไล่จับแต่กระต่ายก็วิ่งหลบเข้าพุ่มไม้หายไปทุกที จึงช่วยกันถาง พุ่มไม้นั้นออกก็พบว่าบริเวณนั้นเป็นเตาถลุงเหล็กเก่า มีโพรงมีบ่อ หลายแห่ง จึงรู้ว่ากระต่ายต้องอยู่ในโพรงนั้นแน่นอน แต่ไม่อาจขุดหาได้จึงได้แต่นั่งเฝ้าปากโพรงไว้รอให้ กระต่ายออกจากโพรงแล้วจะจับ แต่รอเท่าไรกระต่ายก็ไม่โผล่ออกมาให้เห็นอีกเลย จึงกลับไปอพยพครอบ ครัวมาตั้งรกรากอยู่ที่บริเวณนั้นเลย เพราะนอกจากจะมีความหวังในกระต่ายตัวนั้นแล้ว ยังเห็นว่าบริเวณนั้น เป็นที่ลุ่มดีเหมาะสำหรับจะปลูกข้าวเลี้ยงชีพได้ ด้วยมีน้ำไหลออกจากโพรงของเตาถลุงแห่งหนึ่งตลอดเวลา ทั้งสัตว์ป่าก็ชุกชุมสามารถล่ามาเลี้ยงชีพได้ อีกอย่างก็ได้มาตั้งรกรากเป็นการถาวรแล้วจึงได้แผ้วถางที่ทำมาหากินจนเป็นทุ่งโล่งขึ้นเรื่อยๆ และสืบเชื้อสายเผ่าพันธุ์มาจนเป็นชุมชนใหญ่ ส่วนเตาถลุงและบ่อเหล็ก ที่เป็นต้นตำนานของท้องที่นั้น ชาวบ้านเรียกว่า ถ้ำกระต่ายทอง เรื่อยมา

อำเภอพรานกระต่ายตั้งอยู่ทางทิศเหนือสุดของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้