อำเภอปะทิว

อำเภอปะทิวตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

อำเภอปะทิวมีประวัติความเป็นมาดังนี้ อำเภอปะทิว เดิมเป็นเมืองขนาดเล็ก ซึ่งกล่าวถึงมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาเมืองอุทุมพร(ชุมพร)ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรนครศรีธรรมราชและเป็นส่วนแคบที่สุดอยู่ที่บ้านท่าข้าม อำเภอท่าแซะ เมืองปะทิวเป็นทางผ่านไปทำมาหากินของชนเมืองจากตะวันตก ซึ่งเป็นพื้นที่สูงไปทางตะวันออกสู่ทะเล ที่เรียกว่า ปากทิว หรือ ปะทิว เมืองปะทิวมีแหล่งชุมชนอยู่บริเวณดอนตาเถร ดอนยายชี ดอนตะเคียน บ้านหัวนอน และบ้านเกาะ หรือเกาะชะอมพ. ศ.2313 - 2339 มีหัวเมืองชื่อครุฑ ปกครองเมืองปะทิว ตั้งที่ทำการและบ้านเรือนบริเวณทางใต้ของดอนตาเถรด้านตะวันออกของสำนักงานสหกรณ์การเกษตรในปัจจุบัน อยู่ในเขตพื้นที่หมู่ที่ 7 ตำบลบางสน พ. ศ. 2340 - 2375 หัวเมืองยิ่งปกครองเมืองปะทิวต่อจากหัวเมืองครุฑตั้งที่ทำการ (หลา) ศาลา และบ้านเรือนอยู่ที่บ้านเกาะ ซึ่งขุดโดยแรงงานทาส กว้าง 3 วา ล้อมรอบพื้นที่ 5 ไร่ ปัจจุบันเรียก เกาะชะอม อยู่ในหมู่ 2 ตำบลทะเลทรัพย์ พ. ศ. 2376 - 2384 หัวเมืองพร้อมปกครองเมืองปะทิวต่อจากหัวเมืองยิ่งตั้งที่ทำการอยู่ที่บริเวณหลังสำนักงานสหกรณ์การเกษตรหรือบริเวณนี้เรียกว่า ดอนยายชี พ. ศ. 2384 – 2438 พระปะทิวขุนทองปกครองเมืองปะทิวต่อจากหัวเมืองพร้อมตั้งบ้านเรือน (ศาลาว่าการ) อยู่บริเวณบ้านฉาง บ้านนาโหนด หมู่ที่ 5 ท่าเสม็ด ตำบลดอนยาง พ. ศ. 2439 ทางราชการประกาศเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นรูปมณฑลเทศาภิบาลยุบเมืองปะทิวเป็นอำเภอปะทิวหลวงพรมสุภา จินดาพรหม (ทรัพย์ จินดาพรหม) ซึ่งดำรงตำแหน่งตุลาการ เมืองชุมพร ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งนายอำเภอคนแรก (ร. ศ. 115) มีศาลาว่าการอยู่ที่บ้านท่าเสม็ด ตำบลดอนยาง (ปัจจุบันหมู่ที่ 1 ตำบลปากคลอง) พ. ศ .2445 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ได้เสร็จออกตรวจราชการภาคใต้ กรมการอำเภอสร้างพลับพลาที่ประทับบริเวณบ้านหน้าค่าย และมีแนวความคิดที่จะย้ายศาลาว่าการไปอยู่บริเวณบ้านท่ากรวด ซึ่งบัดนี้อยู่ที่หมู่ที่ 7 ตำบลบางสน ถึงปี พ. ศ. 2472 เกิดพายุพัดใหญ่ที่จังหวัดชุมพร ที่ว่าการอำเภอซึ่งถูกตั้งทำการที่บ้านท่ากรวดก็ถูกพัดลงอีกเป็นคำรบสอง จึงย้ายที่ทำการอำเภอไปอาศัยทำงานที่โรงเรียนประชาบาลบ้านบางสน 1 (พิพิธราษฏร์บำรุง) ทางราชการจึงจัดสร้างที่ว่าการอำเภอขึ้นที่บ้านดอนตาเถร ในเขตหมู่ที่ 14 ตำบลบางสน ซึ่งบัดนี้เป็นหมู่ 7 ตำบลบางสน ห่างจากที่ตั้งที่ว่าการอำเภอบ้านท่ากรวดประมาณ 1 กม.สร้างเสร็จในปลายปี พ. ศ. 2473 ทำพิธีเปิดในวันที่ 8 มิถุนายน พ. ศ. 2473 ใช้เป็นที่ว่าการอำเภอต่อมาได้มีการสร้างที่ว่าการอำเภอหลังใหม่ เมื่อ พ. ศ. 2532 ถูกพายุไต้ฝุ่นเกย์พัดพังเสียหาย และได้ปรับปรุงใหม่สามารถให้บริการได้ตามที่ปรากฏอยู่ในปัจจุบัน (พ. ศ. 2546) คำว่า ปะทิว เป็นชื่อเก่าแก่มาแต่ดั้งเดิม ปัจจุบันใช้คำว่า ปะทิว ซึ่งตามตัวอักษรไม่มีความหมายและคำแปล แต่ฟังตามสำเนียงภาษาพื้นเมือง พอจะทราบความหมายได้ว่า ปะทิว เป็นการเรียกตามสภาพของท้องที่โดยในทะเลหน้าอ่าวทุ่งมหา ตำบลปากคลอง มีเกาะอยู่เรียงรายเป็นแถว เมื่อไปตั้งเมืองในทำเลซึ่งมีสภาพท้องที่ที่รู้จักกันทั่วไป ก็ตั้งชื่อเมืองว่า เมืองปะทิวอำเภอปะทิว