อัจฉริยะข้ามคืน (อังกฤษ: One Night Genius) เป็นรายการเรียลลิตี้เกมโชว์ควิซโชว์รายการแรกและรายการเดียวของไทย[ต้องการอ้างอิง] สร้างสรรค์รูปแบบรายการและควบคุมการผลิตโดย รุ่งธรรม พุ่มสีนิล ออกอากาศทุกวันจันทร์ เวลา 22.30 - 24.00 น. ทางไทยทีวีสีช่อง 3 (3 กรกฎาคม 2549 - 7 มกราคม 2551) ดำเนินรายการโดย ปัญญา นิรันดร์กุล และ แทนคุณ จิตต์อิสระ โดยในแต่ละสัปดาห์จะมีผู้ร่วมแข่งขัน 8 คนจาก 8 สาขา โดยสถานที่ถ่ายทำจะเปลี่ยนแปลงไปทุกสัปดาห์ และรูปแบบของรายการในปีที่ 2 ดูได้ที่ อัจฉริยะข้ามคืน ปี 2
เกมถอดรหัสดังกล่าว สร้างสรรค์โดย รุ่งธรรม พุ่มสีนิล ซึ่งได้แนวความคิดมาจากการตีเลขหวยจากความฝัน
สรุปรายละเอียด เป็นส่วนบทความที่จะสรุปรายละเอียดภารกิจต่าง ๆ ในแต่ละสัปดาห์อย่างย่อไว้ด้วยกัน โดยปกติ จะมีเพียง 3 ภารกิจคือภารกิจทั่วไปและถอดรหัสปริศนา (แต่ในอัจฉริยะข้ามคืนตอนพิเศษอาจจะมีภารกิจมากกว่า 3 ภารกิจได้) สามารถสรุปรายละเอียดภารกิจในแต่ละสัปดาห์ได้ดังนี้
รหัสลับอัจฉริยะ คือ รหัสลับที่อยู่ในรายการเรียลลิตี้เกมโชว์ควิซโชว์ อัจฉริยะข้ามคืน ซึ่งออกอากาศทุกวันจันทร์ เวลา 22.30 - 24.00 น. ทางไทยทีวีสีช่อง 3 ผลิตโดย บริษัท เวิร์คพอยท์ เอนเตอร์เทนเมนต์ จำกัด (มหาชน) ดำเนินรายการโดย แทนคุณ จิตต์อิสระ และ ปัญญา นิรันดร์กุล โดยตามปกติ รหัสลับอัจฉริยะจะปรากฏในรายการในภารกิจที่ 3 ที่อัจฉริยะ 4 คนสุดท้ายจะต้องไขรหัสลับที่อยู่ในกล่องปริศนาให้ได้เป็นเลข 4 หลัก เพื่อใช้เปิดตู้เซฟและตอบคำถามสุดท้ายที่อยู่ในเซฟของตนให้ถูกต้อง เพื่อผ่านเข้าไปสู่ภารกิจสุดท้าย (ทั้งนี้ ในอัจฉริยะข้ามคืนตอนพิเศษ รหัสลับอัจฉริยะอาจอยู่ในภารกิจอื่น ที่นอกเหนือไปจากภารกิจที่ 3 ได้ และ รหัสลับอัจฉริยะอาจจะเป็นเลข 3, 4, 5 และ 6 หลัก แล้วแต่รหัส) รหัสลับอัจฉริยะ สร้างสรรค์โดย รุ่งธรรม พุ่มสีนิล ซึ่งได้แนวความคิดมาจากการตีเลขหวยจากความฝัน
อัจฉริยะข้ามคืนได้ออกอากาศครั้งสุดท้ายเมื่อวันที่ 7 มกราคม พ.ศ. 2551 ทางช่อง 3 ได้นำรายการจับเข่าคุยมาออกอากาศแทนรายการอัจฉริยะข้ามคืน ซึ่งไม่เป็นที่ทราบแน่ชัดว่าเพราะเหตุใดรายการถึงโดนยกเลิกแต่ด้วยข่าวลือออกมาว่า รายการนั้นแจกเงินรางวัลสูงเกินไปเพราะจากระยะเวลาเพียง 2 ปีรายการได้แจกเงินรางวัลไปกว่า 62 ล้านบาททำให้เป็นเหตุอันต้องยกเลิกรายการไป[ต้องการอ้างอิง] โดยที่รูปแบบการเล่นเกมของรายการนี้ ได้นำมาประยุกต์ต่อเป็นรายการ อัจฉริยะยกบ้าน ซึ่งออกอากาศทาง ช่อง 5 ทุกวันเสาร์ เวลา 22:00 - 23:00 น. โดยออกอากาศตั้งแต่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2551 ถึง 28 มิถุนายน พ.ศ. 2551
