สัทธรรมปุณฑรีกสูตร (สันสกฤต: ????????????????????, Saddharma Pu??ar?ka S?tra) เป็นพระสูตรที่สำคัญในพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน เป็นที่เลื่อมใสศรัทธาในพุทธศาสนิกชนมหายานโดยเฉพาะชาวจีนและประเทศในเอเชียตะวันออก
สมัยแห่งการแต่งพระสูตรนั้นไม่มีมติที่แน่นอน บ้างก็ว่าหลายร้อยปีหลังพุทธปรินิพพาน บ้างก็ว่าแต่งขึ้นในราว พ.ศ. 300 เป็นอย่างเร็ว แต่ต้นฉบับสันสกฤตที่ค้นพบในเนปาลล้วนมีอายุหลังพุทธกาลราว 1,500 ปีทั้งสิ้น แม้ฉบับแปลของทิเบตก็มีอายุประมาณพุทธศตวรรษที่ 15 วินเตอร์นิตซ์ได้เสนอความเห็นว่า พระนาคารชุนได้อ้างถึงข้อความจากสัทธรรมปุณฑรีกสูตรอยู่หลายตอน เพราะฉะนั้นต้นฉบับเดิมย่อมต้องมีอยู่แล้วใน พ.ศ. 693 จึงสันนิษฐานได้ว่าสัทธรรมปุณฑรีกสูตรน่าจะมีอายุไม่ต่ำกว่าพุทธศตวรรษที่ 6 ซึ่งเป็นช่วงระยะเวลาที่ความคิดแบบมหายานพัฒนาขึ้นอย่างสมบูรณ์แล้วในอินเดีย
ชื่อดั้งเดิมของพระสูตรนี้ในภาษาสันสกฤตคือ "สัทธรรมปุณฑรีกสูตร" (สันสกฤต: ????????????????????; Saddharma Pu??ar?ka S?tra; สทฺธรฺมปุณฺฑรีกสูตฺร) แปลว่า พระสูตรว่าด้วยบัวขาวแห่งธรรมอันล้ำเลิศ ("ปุณฑรีก" หมายถึง บัวขาว) ในภาษาอังกฤษเรียกตามความหมายว่า "S?tra on the White Lotus of the Sublime Dharma" แต่นิยมเรียกทั่วไปโดยย่อว่า "Lotus S?tra" (แปลว่า "พระสูตรบัวขาว") พระสูตรนี้ได้รับความนับเป็นอย่างมากในบรรดาประเทศที่นับถือศาสนาพุทธแบบมหายาน มีการแปลชื่อพระสูตรออกเป็นชื่อภาษาท้องถิ่นของประเทศต่างๆ ดังนี้
พระสูตรนี้มีสาระสำคัญกล่าวถึงยาน 3 อย่าง อันจะพาสรรพสัตว์ข้ามพ้นห้วงวัฏสงสารได้ ประกอบด้วย สาวกยาน (ศฺราวกยาน), ปัจเจกพุทธยาน (ปฺรตฺเยกพุทฺธยาน) และโพธิสัตวยาน (โพธิสตฺตฺวยาน) ยานทั้งสามนี้มิใช่หนทาง 3 สายที่แตกต่างกัน อันจะนำไปสู่เป้าหมาย 3 อย่างต่างกัน ทว่าเป็นหนทางหนึ่งเดียวที่จะนำไปสู่เป้าหมายหนึ่งเดียว
ภาษาต้นฉบับที่จารึกพระสูตรนั้นไม่ปราฏชัด มีข้อเสนอว่า อาจแต่งเป็นภาษาถิ่นปรากฤต จากนั้นจึงแปลเป็นภาษาสันสกฤต ทำให้พระสูตรนี้เป็นที่แพร่หลายมากขึ้น ต่อมามีการแปลเป็นภาษาจีนถึง 6 สำนวน แต่สามฉบับแรกต้นฉบับสาบสูญไปแล้ว เหลือเพียงสามฉบับหลัง คือ
เนื้อความของแต่ละฉบับมีใจความหลักเหมือนกัน แต่รายละเอียดปลีกย่อยมีความแตกต่างกันในบางส่วน
สัทธรรมปุณฑรีกสูตรถือเป็นคัมภีร์หลักอีกเล่มหนึ่งที่มีการแปลเป็นภาษาจีน ทั้งยังเป็นพระสูตรยุคแรกสุด ที่ระบุคำว่า "มหายาน"ด้วย
พระวสุพันทุได้รจนาอรรถกถาพระสูตรนี้เป็นฉบับย่อ ให้ชื่อว่า "สัทธรรมปุณฑรีกสูตรอุปเทศ" ในประเทศจีนได้มีคัมภีรชั้นฎีกาเกิดขึ้นมากมาย เช่น ของท่านเต้าเซิง, ฝ่าอวิ่น, จื้ออี, จี้จ้าง และกุยจี เป็นต้น แม้แต่ท่านจื้ออี (มหาคุรุเทียนไท้) ผู้สถาปนานิกายเทียนไท้ ก็ได้อาศัยพื้นฐานจากพระสูตรเล่มนี้ ในญี่ปุ่น เจ้าชายโชโตะกุได้ทรงแต่งอรรถาธิบายพระสูตรนี้ในชื่อว่า "ฮกเกกิโช" พระนิชิเรนผู้สถาปนานิกายนิชิเรนโชชูก็ได้อาศัยพระสูตรเล่มนี้และเชื่อว่าเป็นพระสูตรที่สามารถทำให้บรรลุพุทธภาวะได้ในอัตตภาพปัจจุบัน ซึ่งพระสูตรเล่มนี้มีอิทธิพลอย่างมาก จนเกิดเป็นองค์กรทางศาสนาและสวดท่องพระสูตรนี้ เช่น นิกายนิชิเรนโชชู สมาคมสร้างคุณค่า เป็นต้น
ตถาคต ? วันประสูติ ? เทวทูต ? ลักษณะทางกายภาพ: (มหาปุริสลักขณะ 32 ? อนุพยัญชนะ 80) ? รอยพระพุทธบาท ? ประติมานวิทยา ? ภาพยนตร์ ? อิทธิปาฏิหารย์ ? (พระเจ้าสุทโธทนะ (พุทธบิดา) ? พระนางสิริมหามายา (พุทธมารดา) ? พระนางยโสธรา (พระชายา) ? พระราหุล (พระโอรส)) ? สถานที่จำพรรษา ? การกล่าวถึงในศาสนาอื่นๆ
ไตรลักษณ์: (อนิจจตา ? ทุกขตา ? อนัตตตา) ? ปฏิจจสมุปบาท ? ขันธ์ ? กรรม ? สังสารวัฏ ? วัฏสงสาร ? สังขาร ? กิเลส ? อวิชชา ? ตัณหา ? นิวรณ์ ? สังโยชน์ ? อินทรีย์ ? โพธิ ? ปรินิพพาน ? ตถตา/ธรรมดา ? สัตยทวัย ? สุญญตา ? โพธิจิต ? โพธิสัตว์ ? ตถาคตครรภ์ ? กระแสจิต ? Dzogchen
ภูมิทางจิต 10 ภูมิ ? กามภูมิ (เทวภูมิ (ฉกามาพจร) ? มนุสสภูมิ ? อสุรภูมิ ? เปตภูมิ ? เดรัจฉานภูมิ ? นรกภูมิ) ? ไตรภูมิ
ไตรสรณคมณ์ ? Buddhist devotion ? การบูชา: (Offerings ? Prostration ? การสวดมนต์) ? บุญ ? ปริตร ? ทาน ? เนกขัมมะ ? ศีล: (ปัญจศีล ? โพธิสัตวสิกขาบท ? ปาฏิโมกข์) ? ไตรสิกขา: (ศีล ? สมาธิ ? ปัญญา) ? พรหมวิหาร: (เมตตา ? กรุณา ? มุทิตา ? อุเบกขา) ? ปารมิตา ? โพธิปักขิยธรรม ? โพชฌงค์ 7 ? อิทธิบาท ? พละ 5 ? ศรัทธา ? วิริยะ (สัมมัปปธาน 4) ? สติ (สติปัฏฐาน 4) ? ฌาน ? ภาวนา ? สมาธิ: (กรรมฐาน ? อนุสสติ ? Smarana ? อานาปานสติ ? สมถกรรมฐาน ? วิปัสสนากรรมฐาน ? ชิคังทะซะ ? ซะเซ็น ? โคอัน ? มัณฑละ ? Tonglen ? ตันตระ ? Tert?n ? Terma)
ประเภทของพุทธะ: (พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ? พระปัจเจกพุทธเจ้า ? อนุพุทธะ) ? อริยบุคคล: (โสดาบัน ? สกทาคามี ? อนาคามี ? พระอรหันต์)
ภิกษุ ? ภิกษุณี ? สามเณร ? สามเณรี ? อนาคาริก ? พระอาจารย์ ? สะยาดอว์ ? อาจารย์เซน ? โรชิ ? ลามะ ? รินโปเช ? Geshe ? Tulku ? ฆราวาส ? อุบาสก ? สาวก
พระโคตมะพุทธเจ้า ? พระสารีบุตร ? พระมหาโมคคัลลานะ ? พระอานนท์ ? พระมหากัสสปะ ? พระอนุรุทธเถระ ? พระมหากัจจายนะ ? พระนันทะ ? พระสุภูติ ? พระปุณณมันตานีบุตร ? พระอุบาลีเถระ ? พระมหาปชาบดีโคตมีเถรี ? พระเขมาเถรี ? พระอุบลวรรณาเถรี ? พระพุทธโฆสะ ? พระนาคเสนเถระ ? พระโพธิธรรม ? พระนาคารชุน ? อสังคะ ? พระวสุพันธุ ? พระอตีศะ ? พระปัทมสัมภวะ ? ทะไลลามะ ? ฮุ่ยเหนิง ? เต้าซิ่น
พระไตรปิฎก: (พระวินัยปิฎก ? พระสุตตันตปิฎก ? พระอภิธรรมปิฎก) ? อรรถกถา ? ฎีกา ? อนุฎีกา ? โยชนา ? ปกรณ์วิเสส ? คัมภีร์ทางศาสนาพุทธในประเทศไทย ? พระสูตรมหายาน ? พระไตรปิฎกภาษาจีน ? พระไตรปิฎกภาษาทิเบต ? วิสุทธิมรรค ? สมันตปาสาทิกา ? สัจจสังเขป ? ชินาลังการ ? กัจจายนะวยากรณ์ ? ชินจริต ? สัมภารวิบาก ? สัมปิณฑิตมหานิทาน ? โลกทีปกสาร ? จักกวาฬทีปนี ? ปฐมสมโพธิ ? สัทธัมมสังคหะ ? ฎีกาพาหุํ ? มาเลยยเทวัตเถรวัตถุ ? สารสังคหะ ? พุทธจริต ? เนตติฎีกา
เถรวาท ? มหายาน: (นิกายเซน ? นิกายสุขาวดี ? นิกายเทียนไถ ? นิกายนิชิเรน ? นิกายมัธยมกะ ? นิกายโยคาจาร) ? วัชรยาน: (ศาสนาพุทธแบบทิเบต ? นิกายชินงน) ? Early Buddhist schools ? ศาสนาพุทธก่อนการแบ่งนิกาย ? หลักพื้นฐานที่เถรวาทและมหายานมีร่วมกัน
บังกลาเทศ ? ภูฏาน ? บรูไน ? พม่า ? กัมพูชา ? จีน ? อินเดีย ? อินโดนีเซีย ? ญี่ปุ่น ? เกาหลี ? ลาว ? มัลดีฟส์ ? มาเลเซีย ? มองโกเลีย ? เนปาล ? ปากีสถาน ? ฟิลิปปินส์ ? รัสเซีย ? สิงคโปร์ ? ศรีลังกา ? ไต้หวัน ? ไทย ? ทิเบต ? เวียดนาม ? เอเชียกลาง: (อัฟกานิสถาน ) ? ตะวันออกกลาง: (อิหร่าน) ? กลุ่มประเทศตะวันตก: (ออสเตรเลีย ? ฝรั่งเศส ? สหราชอาณาจักร ? สหรัฐอเมริกา) ? แอฟริกา: (อียิปต์ ? เคนยา ? เซเนกัล) ? อเมริกากลาง: (นิการากัว)
ลำดับเหตุการณ์ ? การสังคายนาพระธรรมวินัย ? ประวัติศาสตร์ศาสนาพุทธในประเทศอินเดีย ? ความเสื่อมของศาสนาพุทธในประเทศอินเดีย ? พระเจ้าอโศกมหาราช ? Greco-Buddhism ? Buddhism and the Roman world ? การเผยแพร่ศาสนาพุทธผ่านเส้นทางสายไหม ? Persecution of Buddhists
อภิธรรม ? ตรรกะ ? พุทธวิทยา ? Eschatology ? Reality ? God ? Humanism ? Engaged Buddhism ? Socialism ? Anarchism ? Economics ? Atomism ? Evolution ? Ethics ? Fourteen unanswerable questions
ศิลปะ ? Greco-Buddhist art ? วรรณคดี ? พระพุทธรูป ? ปู้ไต้ ? สัญลักษณ์: (ธรรมจักร ? ธง ? ภวจักร ? ทังกา) ? Prayer wheel ? Mala ? มุทรา ? มนตร์ (โอม มณิ ปัทเม หูม) ? ดนตรี ? วันสำคัญ: (วิสาขบูชา ? วันอุโบสถ ? มาฆบูชา ? อาสาฬหบูชา ? เข้าพรรษา) ? ไตรจีวร ? สถาปัตยกรรม: (วิหาร ? วัด ? สถูป ? เจดีย์ ? ศิลปะและสถาปัตยกรรมของวัดไทย) ? การแสวงบุญ: (ลุมพินีวัน ? พุทธคยา ? สารนาถ ? กุสินารา) ? ต้นพระศรีมหาโพธิ์ ? วัดมหาโพธิ์ ? ปฏิทิน ? Cuisine ? มังสวิรัติ
Lineage ? พระศรีอริยเมตไตรย ? พระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์ (เจ้าแม่กวนอิม) ? พระอมิตาภะพุทธะ ? พรหม ? มาร ? ธรรมบท ? พระวินัย ? พระสูตร ? หินยาน ? ภาษาศักดิ์สิทธิ์: (ภาษาบาลี ? ภาษาสันสกฤต) ? การสนทนาธรรม ? กัลป์ ? อภิญญา ? อิทธิ
วิทยาศาสตร์ ? จิตวิทยา ? ศาสนาฮินดู ? ศาสนาเชน ? ศาสนาในเอเชียตะวันออก ? ศาสนาคริสต์ ? Theosophy ? Gnosticism
พระคาถารัตนมาลา ? ไตรภูมิโลกวินิจฉัย ? มหาชาติคำหลวง ? มหาชาติคำหลวง ? นันโทปนันทสูตรคำหลวง ? ไตรภูมิโลกวินิจฉยกถา ? คัมภีร์มหาวงศ์ ? ปัญญาสชาดก ? พระคาถาพาหุง ? เตลกฏาหคาถา ? ประชุมพระราชปุจฉา ? พระคาถาอุปปาตะสันติ ? จุลชัยยะมงคลคาถา
ธัมมจักกัปปวัตนสูตร ? อนัตตลักขณสูตร ? อาทิตตปริยายสูตร ? มหาสติปัฏฐานสูตร ? รัตนสูตร ? มงคลสูตร ? พรหมชาลสูตร ? มหาสมัยสูตร ? มหาปรินิพพานสูตร ? สามัญญผลสูตร ? อานาปานสติสูตร ?
