วิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร

วิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร หรือ วปอ. เป็นสถาบันการศึกษาชั้นสูงของประเทศ ขึ้นตรงกับสถาบันวิชาการป้องกันประเทศ กองบัญชาการกองทัพไทย กระทรวงกลาโหม มีหน้าที่จัดการศึกษาหลักสูตรเกี่ยวกับความมั่นคงแห่งชาติและการป้องกันราชอาณาจักร ให้แก่ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ทั้งฝ่ายทหารและพลเรือน พนักงานองค์การของรัฐ รัฐวิสาหกิจ รวมทั้งเอกชน โดยฝึกปฏิบัติการวางแผนและนโยบายระดับชาติ การพัฒนายุทธศาสตร์ชาติ

วิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร ก่อตั้งเมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2498 โดยจอมพล ป. พิบูลสงคราม โดยเปิดการศึกษาเฉพาะผู้บริหารชั้นสูงของฝ่ายทหารและพลเรือนเท่านั้น

ต่อมาในปี พ.ศ. 2532 จึงเปิด หลักสูตรการป้องกันราชอาณาจักรภาครัฐร่วมเอกชน หรือ ปรอ. ขึ้นมาอีกหลักสูตรหนึ่ง เพื่อให้นักธุรกิจระดับเจ้าของกิจการหรือผู้บริหารได้เข้ารับการศึกษาร่วมกับผู้บริหารระดับสูงของภาครัฐ ในปี พ.ศ. 2546 เปิด หลักสูตรการป้องกันราชอาณาจักรภาครัฐ เอกชน และการเมือง หรือ วปม. โดยรับนักการเมืองเพิ่มเข้ามา ปัจจุบันหลักสูตร วปม. ไม่เปิดการศึกษา คงเหลือแต่หลักสูตร วปอ. และ ปรอ. นักศึกษาวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักรเป็นผู้บริหารระดับสูง โดยมีข้อกำหนดของผู้ที่จะได้รับการพิจารณาให้เข้าศึกษานี้ว่า

วิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักรรุ่น 4010 หรือ วปรอ 4010 ถือเป็นรุ่นที่อยู่ในความสนใจของคนทั่วไป[ต้องการอ้างอิง] เนื่องจากเป็นรุ่นที่มีบุคคลประสบความสำเร็จดำรงตำแหน่งสำคัญ และประกอบด้วยบุคคลสำคัญในทุกวงการ มีความโดดเด่น คือ ในรุ่นเดียวกันมีผู้บัญชาการทหารบกถึง 3 คน นอกจากนี้ยังมีองคมนตรี รัฐมนตรี เลขาธิการนายกรัฐมนตรี และปลัดกระทรวงอีกหลายท่าน

หลักสูตร วปรอ 4010 ศึกษาอยู่ในช่วงเดือน ตุลาคม 2540 ถึง เดือน กันยายน 2541 เนื่องจากในช่วงปี 2540 เป็นช่วงที่ประเทศไทยประสบวิกฤติทางเศรษฐกิจ จึงมีข่าวว่าจะไม่มีการเปิดหลักสูตร วปรอ ในปีนั้น ต่อมามีข่าวว่าจะเปิดแต่ วปอ แต่ไม่มี ปรอ จนในที่สุดเปิดทั้งสองหลักสูตรแต่ลดจำนวนนักศึกษาเหลือแค่ 150 คน จากรุ่นอื่นๆ ที่จะมีเกือบ 200 คน และยกเลิกการเดินทางดูงานในต่างประเทศตามมติที่ประชุมนักศึกษาซึ่งเห็นพ้องกันเพื่อประหยัดงบประมาณ

เข็มรัฎฐาภิรักษ์ หรือ เข็มวปอ.(ภาษาพูด) เป็นเครื่องหมายวิทยฐานะ สำหรับผู้สำเร็จการศึกษาจากวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร เริ่มใช้ตั้งแต่การศึกษารุ่นแรก(ประจำปี พ.ศ. 2498 – 2499) เป็นต้นมาจนถึงปัจจุบัน โดยความหมายของสัญลักษณ์ต่าง ๆ ที่ใช้ประกอบเป็นเข็มรัฎฐาภิรักษ์มีดังนี้

ผลงานวิจัย “เครือข่ายผู้บริหารระดับสูงผ่านเครือข่ายทางการศึกษา” ของนวลน้อย ตรีรัตน์ ใน พ.ศ. 2555 รายงานว่าหลักสูตร วปอ. และหลักสูตรอื่นที่คล้ายกันเป็นที่แบ่งอำนาจระหว่างชนชั้นนำภายใต้ความสัมพันธ์แบบ “พรรคพวกเพื่อนฝูง” และเป็นช่องทางลัดให้คนกลุ่มใหม่เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของชนชั้นนำ