ราชนครรัฐอิสระ

เสรีนครของจักรพรรดิ (อังกฤษ: Free imperial city; เยอรมัน: freie Reichsstadt) ในจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ หมายถึงนครที่ปกครองโดยจักรพรรดิอย่างเป็นทางการโดยตรง — ที่ต่างจากเมืองอื่น ๆ ที่มิได้รับฐานะเป็นเสรีนคร ซึ่งเป็นดินแดนที่ปกครองโดย เจ้าชายแห่งจักรวรรดิ (เยอรมัน: F?rst) ที่อาจจะเป็นดยุก หรือเจ้าชายมุขนายก (prince-bishop) นอกจากนั้น "เสรีนครของจักรพรรดิ" ก็ยังมีตัวแทนในสภานิติบัญญัติ (Reichstag) ของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ด้วย

นอกจากนั้นก็ยังมีความแตกต่างระหว่าง "จักรพรรดินคร" (Reichsst?dte) กับ "เสรีนคร" (freie St?dte) เสรีนครคือนครที่เดิมปกครองโดยเจ้าชายมุขนายก แต่ต่อมาได้รับอิสระจากการปกครองของบิชอปช่วงกลางสมัยกลาง (High Middle Ages) เมืองเหล่านี้ก็ได้แก่ บาเซิล (ค.ศ. 1000) เวิร์มส (ค.ศ. 1074) ไมนซ์ (ค.ศ. 1244 เปลี่ยนฐานะ ค.ศ. 1462) เรเกนส์บูร์ก (ค.ศ. 1245) สตราสบูร์ก (ค.ศ. 1272) โคโลญ (ค.ศ. 1288) และชไปเออร์ (ค.ศ. 1294) แม้ว่ารายละเอียดทางกฎหมายของแต่ละรัฐเหล่านี้จะต่างกันไปแต่ "เสรีนคร" เดิมมีอภิสิทธิ์และสิทธิพิเศษต่างมากกว่า "จักรพรรดินคร" ตัวอย่างเช่นในกรณีที่เกิดสงครามครูเสด นครอิสระก็จะมีความรับผิดชอบแต่เพียงให้การสนับสนุนแก่พระจักรพรรดิและจัดการป้องกันตนเอง แต่นครที่มีฐานะเป็นจักรพรรดินครต้องเสียภาษีให้แก่จักรพรรดิและต้องส่งกองทัพไปช่วยในการทัพด้วย