มาริโอ

มาริโอ (ญี่ปุ่น: ??? Mario ?) เป็นตัวละครจากวิดีโอเกมและการ์ตูนมาริโอ และเป็นสัญลักษณ์ของบริษัทเกมนินเทนโด สร้างโดยนักออกแบบวิดีโอเกมชื่อ ชิเงรุ มิยาโมโตะ หลังจากได้เป็นสัญลักษณ์นำโชคให้กับบริษัทและเป็นตัวเอกของเกมชุดแล้ว มาริโอได้ปรากฏตัวในวิดีโอเกมต่าง ๆ กว่า 200 เกม มาริโอถูกออกแบบให้เป็นช่างประปาชาวอิตาลีร่างอ้วนเตี้ย อาศัยอยู่ในอาณาจักรเห็ด มีภารกิจคือการช่วยชีวิตเจ้าหญิงพีชจากเต่าวายร้ายชื่อบาวเซอร์ มาริโอมีน้องชายชื่อ ลุยจิ นอกจากนี้เขายังปรากฏในวิดีโอเกมแนวอื่น ๆ เช่น แนวรถแข่ง เช่นเกมชุด มาริโอคาร์ต (Mario Kart) เกมแนวกีฬา เช่นเกมชุด มาริโอเทนนิส และ มาริโอกอล์ฟ เกมแนวสวมบทบาทของนินเทนโด เช่นเกมชุด เปเปอร์มาริโอ และ ซูเปอร์มาริโออาร์พีจี และเกมเพื่อการศึกษา เช่น มาริโออิซมิสซิง! และมาริโอสไทม์แมตชีน แฟรนไชส์มาริโอยังได้ต่อยอดไปยังสื่อต่าง ๆ มากมาย เช่น รายการโทรทัศน์ ภาพยนตร์ หนังสือการ์ตูน และสินค้ามีลิขสิทธิ์ต่าง ๆ อีกด้วย ผู้พากย์เสียงเขาคือชาลส์ มาร์ทิเนต พากย์ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1995

ชิเงรุ มิยาโมโตะ ได้สร้างตัวละครมาริโอขึ้นขณะกำลังพัฒนาเกม ดองกีคอง (Donkey Kong) เพื่อพยายามที่จะสร้างวิดีโอเกมที่ขายดีที่สุดให้กับบริษัทนินเทนโด หลังจากเกมประเภทเกมตู้ก่อนหน้านี้ที่ชื่อ Sheriff ไม่ประสบความสำเร็จอย่างเกม Pac-Man เมื่อแรกเริ่มนั้น มิยาโมโตะอยากสร้างวิดีโอเกมโดยใช้ตัวละคร ป๊อปอาย (Popeye) บลูโต (Bluto) และโอลีฟ ออยล์ (Olive Oyl) แต่ในเวลานั้น เขาไม่ได้รับอนุญาตให้ใช้ตัวละครเหล่านี้ (และไม่ได้รับอนุญาตจนถึง ค.ศ. 1982) เขาจึงตัดสินใจคิดทำตัวละครชื่อ จัมป์แมน (Jumpman) (หรือในเวลาต่อมาเป็นที่รู้จักกันดีว่า มาริโอ) ดองกี้คอง (Donkey Kong) และ พอลีน (Pauline) โดยในด่านแรก ๆ ของเกมดองกีคองก์ มาริโอยังกระโดดไม่ได้ และมุ่งเป้าไปที่การหาทางออกจากเขาวงกตให้ได้ อย่างไรก็ดี มิยาโมโตะทำให้มาริโอกระโดดได้ พร้อมกล่าวว่า “ถ้าคุณเจอลังไม้กลิ้งมาหาคุณ คุณจะทำอย่างไรดี”

เดิมที มิยาโมโตะเคยตั้งชื่อมาริโอว่า "มิสเตอร์วิดีโอ" (Mr.Video) และถูกนำมาใช้ในทุกวิดีโอที่มิยาโมโตะพัฒนา จากเรื่องเล่าที่แพร่กระจายไปอย่างกว้างขวาง ในระหว่างการจำหน่ายเกมดองกีคองให้ลูกค้าในอเมริกาเหนือ เจ้าของพื้นที่คลังเก็บสินค้าของนินเทนโดที่ชื่อ มาริโอ ซีเกล ได้เรียกค่าเช่ากับมิโนรุ อาราคาวะ ผู้ซึ่งเป็นประธานบริษัทในเวลาต่อมา หลังจากการโต้เถียงที่ในที่สุดพนักงานของนินเทนโดก็รับปากซีเกลว่าจะจ่ายค่าเช่าให้ พวกเขาจึงเลือกที่จะตั้งชื่อตัวละครนี้ว่า มาริโอ ตามชื่อของเขา

มิยาโมโตะให้ความเห็นว่าถ้าเขาตั้งชื่อมาริโอว่า "มิสเตอร์วิดีโอ" มาริโออาจจะ "หายสาปสูญไปจากโลกนี้" แล้ว ด้วยความตั้งใจของเขา เขาเลือกอาชีพของมาริโอให้เหมาะกับรูปแบบของเกม เนื่องจากฉากในเกมดองกีคองก์เป็นเขตการก่อสร้าง มาริโอจึงมีอาชีพเป็นช่างไม้ เมื่อเขาปรากฏตัวอีกครั้งในเกมมาริโอบราเธอร์ส เขาได้รับเลือกให้เป็นช่างประปา เนื่องจากเกมส่วนใหญ่เป็นฉากใต้ดิน ในการออกแบบตัวละครมาริโอ โดยเฉพาะจมูกโตของเขานั้น ถูกวาดตามแบบจากอิทธิพลชาวตะวันตก เมื่อเขาได้เป็นช่างประปา มิยาโมโตะตัดสินใจกำนหดให้เขาอยู่ในนครนิวยอร์ก และให้เขาเป็นชาวอิตาลี โดยจงใจบ่งบอกสัญชาติผ่านหนวดเคราของเขา ในแหล่งอื่น มีการเลือกอาชีพของมาริโอให้เป็นช่างไม้เพื่อพรรณนาตัวละครให้เป็นคนทำงานหนักและเพื่อให้ผู้เล่นระบุถึงตัวเขาได้ง่าย หลังจากเพื่อนร่วมงานชี้ว่ามาริโอดูคล้ายคลึงกับช่างประปามากกว่า มาริโอจึงเปลี่ยนอาชีพของมาริโอตามนั้นและพัฒนาเกมมาริโอบราเธอร์ส โดยนำเสนอตัวละครในท่อระบายน้ำของนครนิวยอร์ก

เนื่องจากข้อจำกัดด้านกราฟิกของฮาร์ดแวร์อาเคดขณะนั้น มิยาโมโตะจึงใส่เสื้อให้มาริโอเป็นชุดคลุมสีแดงและเสื้อเชิ้ตสีฟ้าให้ขัดกันเองและขัดกับพื้นหลัง หมวกแก๊ปสีแดงถูกเพิ่มเข้าไปเพื่อให้มิยาโมโตะไม่ต้องออกแบบทรงผม หน้าผาก และคิ้ว รวมถึงเพื่อเลี่ยงปัญหาการเคลื่อนไหวของทรงผมในขณะกระโดด เพื่อให้เขาดูเป็นมนุษย์อยู่ในจอทั้งๆ ที่ตัวเล็ก มาริโอจึงมีคุณลักษณะที่แตกต่างชัดเจน นั่นคือจมูกใหญ่อันโดดเด่นและหนวดเครา เพื่อหลีกเลี่ยงความจำเป็นในการวาดปากและสีหน้าให้กับตัวละครตัวเล็กๆบนจอ

มิยาโมโตะพัฒนามาริโอด้วยแนวคิดในการใช้เขาเป็นตัวละคร "เดินไปยัง" (go to) ที่สามารถนำไปใส่ไว้ในฉากใดก็ได้ตามต้องการ แม้ในฉากความคิดก็ตาม เพราะขณะนั้น มิยาโมโตะไม่ได้คาดหวังให้มาริโอเป็นที่นิยม เพื่อให้เป็นอย่างนั้น แรกเริ่มเขาเรียกตัวละครนี้ว่า "มิสเตอร์วิดีโอ" เทียบกับความตั้งใจที่จะให้มาริโอปรากฏในฉากความคิดที่สร้างโดยอัลเฟรด ฮิตช์ค็อก ในภาพยนตร์ของฮิตช์ค็อกเอง เมื่อเวลาผ่านไป การปรากฏตัวของมาริโอเริ่มมีรายละเอียดชัดเจนมากขึ้น โดยมีการเพิ่มถุงมือสีขาว รองเท้าสีน้ำตาล และตัวอักษร M สีแดงในวงกลมสีขาวบนด้านหน้าของหมวก และกระดุมสีทองบนชุดคลุม สีของเสื้อและชุดคลุมเคยสลับจากเสื้อเชิ้ตสีฟ้ากับชุดคลุมสีแดงเป็นเสื้อเชิ้ตสีแดงและชุดคลุมสีฟ้า มิยาโมโตะระบุว่ากระบวนการเปลี่ยนแปลงนี้เป็นผลจากทีมงานและฝ่ายศิลป์ของแต่ละเกมรวมถึงความก้าวหน้าในเทคโนโลยีในตามเวลาที่ผ่านไป นินเทนโดไม่เคยเปิดเผยชื่อเต็มของมาริโอ กล่าวเพียงว่าไม่ใช่ "มาริโอ มาริโอ" แม้ว่าจะมีการบอกเป็นนัยๆในชื่อซีรีส์มาริโอบราเธอร์ส ในซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส ภาพยนตร์ และข้อมูลที่เคยให้ไว้ในคู่มือเกม มาริโอแอนด์ลุยจิ: ซูเปอร์สตาร์ซาก้า ของพรีมา

มาริโอปรากฏตัวครั้งแรกในนาม "จัมป์แมน" (Jumpman) ในเกมอาร์เคดที่ชื่อ ดองกีคอง ในปี ค.ศ. 1981 ในคราบของช่างไม้ที่เลี้ยงลิงตัวหนึ่งชื่อ ดองกีคอง (Donkey Kong) เขาเลี้ยงดูลิงตัวนั้นอย่างทารุณ ต่อมาดองกีคองก์จึงหลบหนีไปพร้อมกับลักพาตัวแฟนสาวของจัมป์แมน (เดิมรู้จักกันในชื่อ เลดี้ และต่อมามีชื่อว่า พอลลีน (Pauline)) ไปด้วย ตัวผู้เล่นจะต้องรับบทเป็นจัมป์แมนและช่วยเหลือผู้หญิงคนนั้น ต่อมาตัวละครนี้ถูกเปลี่ยนชื่อเป็น "มาริโอ" ในเกมอาร์เคด ดองกีคองจูเนียร์ ของปี ค.ศ. 1982 เป็นเกมเดียวที่เขาเป็นตัวร้าย ในเกมอาร์เคด มาริโอบราเธอร์ส ของปี ค.ศ. 1983 มาริโอและน้องชายชื่อ ลุยจิ (Luigi) ถูกพรรณนาให้เป็นช่างประปาลูกครึ่งอิตาลีอเมริกันที่เอาชนะสัตว์ประหลาดที่ออกมาจากท่อน้ำทิ้งใต้นครนิวยอร์ก ชื่อท้ายของพวกเขาในตอนนั้นคือ "มาริโอ" ทำให้ชื่อเต็มของมาริโอที่ปรากฏครั้งแรกในที่นี้คือ "มาริโอ มาริโอ"

ในเกม ซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส บนเครื่องเล่นนินเทนโดเอ็นเตอร์เทนเมนต์ซิสเต็ม หรือแฟมิคอม มาริโอได้ช่วยชีวิตเจ้าหญิงโทดสตูล (Princess Toadstool) (ต่อมารู้จักกันในชื่อเจ้าหญิงพีช (Princess Peach)) แห่งอาณาจักรเห็ดจากราชาคุปปะ (King Koopa) หรือบาวเซอร์ (Bowser) เพื่อช่วยเจ้าหญิงโทดสตูล มาริโอฝ่าฟันด่านในอาณาจักรเห็ดถึง 8 ด่าน โดยเข้าไปในปราสาทเพื่อโจมตีลูกน้องของราชาคูป้า ก่อนจะถึงปราสาทแต่ละหลังนั้น มาริโอต้องฝ่าฟันด่านย่อย 3 ด่านเพื่อโจมตีสมุนของราชาคุปปะ ถ้ามาริโอฝ่าฟันไปถึงปราสาทได้สำเร็จและเอาชนะตัวลูกน้องได้ เขาจะได้ปล่อยตัวเห็ดรับใช้แห่งอาณาจักรเห็ดได้หนึ่งตัว ในปราสาทหลังที่แปด มาริโอจะได้ต่อสู้กับราชาคุปปะและปล่อยตัวเจ้าหญิงโทดสตูล ในเกมซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส 2 ผู้เล่นสามารถเลือกได้ระหว่างมาริโอ ลุยจิ โท้ด หรือเจ้าหญิงพีช โดยตัวละครแต่ละตัวจะมีความสามารถพิเศษโดดเด่นคนละอย่าง (ลุยจิกระโดดได้สูง โทดขุดดินได้เร็วที่สุด และเจ้าหญิงพีชลอยตัวได้) ส่วนมาริโอนั้นมีความสามารถรอบด้านมากกว่า ในเกมซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส 3 มาริโอมีภารกิจช่วยผู้ปกครองแห่งอาณาจักรทั้งเจ็ดจากบาวเซอร์และคุปปะลิงส์ (Koopalings) เหล่าลูกสมุนของเขา และมาริโอท่องไปในด่านต่าง ๆ 8 ด่านเพื่อเรียกความสงบสุขกลับคืนยังโลกของเห็ดและช่วยเหลือเจ้าหญิงพีช มีการเปิดตัวพาวเวอร์อัพใหม่ ๆ เพื่อเพิ่มความสามารถให้กับมาริโอด้วย

ในเกม ซูเปอร์มาริโอแลนด์ ปรากฏมนุษย์ต่างดาวชื่อ ทาทังกะ (Tatanga) สะกดจิตผู้อยู่อาศัยในพื้นที่ ซาราซาแลนด์ (Sarasaland) ให้หลับและจับตัวผู้ปกครองเมืองชื่อเจ้าหญิงเดซี (Princess Daisy) ไป จากนั้นมาริโอจึงเริ่มออกเดินทางช่วยชีวิตเธอจากทาทังกะ ท่องเที่ยวไปยังเขตพื้นที่แห่งซาราซาแลนด์ 4 เขตและเอาชนะสมุนของทาทังกะไปตลอดทาง ในที่สุดเขาก็ต้อนทาทังกะให้จนมุมได้บนท้องฟ้าในอาณาจักรไช (Chai Kingdom) ทำให้ยานรบมนุษย์ต่างดาวร่วงลงมาและช่วยชีวิตเดซีไว้ได้ ในเกม ซูเปอร์มาริโอเวิลด์ มาริโอและลุยจิพาเจ้าหญิงพีชไปเที่ยวในโลกไดโนเสาร์ ณ จุดเวลาใดเวลาหนึ่งหลังเหตุการณ์ของเกม ซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส 3 ในระหว่างการท่องเที่ยว พีชถูกบาวเซอร์ลักพาตัวไป มาริโอและลุยจิได้พบกับตระกูลโยชิ ตระกูลไดโนเสาร์ที่อาศัยอยู่ในโลกไดโนเสาร์ พวกเขาได้ช่วยนำตัวพีชกลับมาโดยให้มาริโอและลุยจิขี่บนหลัง ในเกม ซูเปอร์มาริโอแลนด์ 2: 6 โกลเด้น คอนส์ ที่เกิดเหตุการณ์ขึ้นทันทีหลังเกมซูเปอร์มาริโอแลนด์ภาคก่อนหน้า ด้านปีศาจของมาริโอชื่อ วาริโอ ได้ร่ายเวทมนตร์ไปยังมาริโอแลนด์ขณะที่มาริโอกำลังอยู่ในซาราซาแลนด์ และเปลี่ยนชื่อพื้นที่นั้นเป็นวาริโอแลนด์ ผู้อยู่อาศัยถูกล้างสมองให้เชื่อว่าวาริโอคือหัวหน้าและมาริโอเป็นศัตรู เป้าหมายของวาริโอคือเข้ายึดครองปราสาทของมาริโอเพื่อให้เป็นของตนเอง เพื่อที่หยุดวาริโอ มาริโอได้หาเหรียญทองคำ 6 เหรียญรอบๆ มาริโอแลนด์และได้เข้าไปยังปราสาทของตนอีกครั้ง ในเกม ซูเปอร์มาริโอเวิลด์ 2: โยชิไอส์แลนด์ นกกระสาตัวหนึ่งได้แบกตัวเบบีมาริโอและเบบีลุยจิข้ามทะเล แต่ปีศาจเมจิคูป้าชื่อ คาเมค (Magikoopa Kamek) ได้ขโมยตัวเบบีลุยจิไป ส่วนเบบีมาริโอตกลงไปบนเกาะที่ชื่อ โยชิสไอส์แลนด์ บ้านเกิดของตระกูลโยชิ ชื่อโยชิ(Yoshi) หลังจากมาริโอได้พบกับตระกูลโยชิ พวกเขาได้เดินทางผ่าน 6 ด่านเพื่อช่วยชีวิตเบบีลุยจิและนกกระสาจากเบบีบาวเซอร์และคาเมค

มาริโอเปิดตัวในรูปแบบ 3 มิติในเกมซูเปอร์มาริโอ 64 เจ้าหญิงพีชส่งจดหมายชวนมาริโอให้ไปร่วมกินเค้กที่ปราสาทของเธอ อย่างไรก็ตามเมื่อเขาไปถึง มาริโอพบว่าบาวเซอร์ได้บุกรุกปราสาทและกักขังตัวเจ้าหญิงและบริวารของเธอไว้ด้วยพาวเวอร์สตาร์ 120 ดวง ภาพวาดในปราสาทจำนวนมากเป็นประตูหลายมิติที่จะนำไปสู่แดนอื่นๆ ที่ลูกสมุนของบาวเซอร์คอยป้องกันดวงดาวไว้ มาริโอสำรวจประสาทและแดนอื่น ๆ เพื่อเก็บดวงดาวคืนมา เขาเข้าไปในประตูหลายมิติหลายบานเพื่อให้ได้ดาวหลายดวง และฝ่าฟันอุปสรรค 3 ด่าน นำเขาไปสู่การต่อสู้กับบาวเซอร์ การเอาชนะบาวเซอร์ 2 ครั้งแรกจะทำให้ได้รับกุญเจไขชั้นใหม่ของปราสาท ขณะที่ในการต่อสู้ครั้งสุดท้ายจะปล่อยตัวพีช ซึ่งต่อมาได้อบเค้กให้รางวัลแก่มาริโออย่างที่เธอได้สัญญากับเขาไว้

ในเกมซูเปอร์มาริโอซันไชน์ มาริโอ โทดสเวิร์ธ และเจ้าหญิงพีชได้ไปเที่ยวพักร้อนที่หมู่เกาะเดลฟิโน (Isle Delfino) หมู่เกาะในเขตร้อนแห่งหนึ่ง มีบุคคลหน้าคล้ายมาริโอ รู้จักในชื่อ แชโดว์มาริโอ หรือมาริโอเงา (Shadow Mario) ใช่แปรงสีเวทมนตร์ก่อความวินาศและสร้างมลพิษให้กับเกาะทั้งเกาะ การก่อความวุ่นวายนี้เป็นเหตุให้ภูติส่องสว่างหนีไปจากเมือง เดลฟิโนพลาซ่า และปล่อยให้เกาะถูกความมืดปกคลุม มาริโอผู้ถูกกล่าวหาว่าเป็นผู้ก่อเรื่อง ถูกเจ้าหน้าที่ของเกาะจับกุมและสั่งให้เก็บกวาดหมู่เกาะเดลฟิโน มาริโอพาอุปกรณ์ชื่อ FLUDD อุปกรณ์สายฉีดน้ำหุ่นยนต์ประดิษฐ์ขึ้นโดยศาสตราจารย์เอลวิน แกดด์ (Professor E. Gadd , Professor Elvin Gadd (ชื่อเต็ม)) ซึ่งเขาเอาไว้ใช้ทำความสะอาดมลพิษและเก็บตัวภูติส่องสว่าง ขณะเดียวกัน พีชถูกมาริโอเงาจับตัวไป ซึ่งต่อมาเขาเปิดเผยตนว่าเป็นบาวเซอร์จูเนียร์ ลูกของบาวเซอร์ ในที่สุดมาริโอก็เผชิญหน้ากับบาวเซอร์และบาวเซอร์จูเนียร์และช่วยชีวิตเจ้าหญิงได้สำเร็จ เมื่อเกาะถูกเก็บกวาดสะอาดแล้ว มาริโอกับพีชก็เริ่มพักร้อนต่อไป

มาริโอก้าวเข้าสู่รูปแบบ 2.5 มิติในเกมนิวซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส ขณะที่มาริโอและพีชเดินเล่นด้วยกันไปในอาณาจักรเห็ด บาวเซอร์จูเนียร์ จับตัวพีชและหนีไป มาริโอวิ่งไล่ฝ่าฟันผ่านด่าน 8 ด่าน ในที่สุดมาริโอก็ไล่ตามทันและเอาชนะบาวเซอร์และบาวเซอร์จูเนียร์และช่วยเหลือพีชไว้ได้ ในเกมซูเปอร์มาริโอกาแล็คซี มาริโอได้รับเชิญจากเจ้าหญิงพีชให้ไปงานสตาร์เฟสติวัลครบรอบ 100 ปีในอาณาจักรเห็ด เมื่อมาถึง บาวเซอร์บุกเข้ามาในอาณาจักรและทำลายปราสาทของพีชออกเป็นเสี่ยงๆ และโยนออกนอกโลก หลังจากไม่สามารถป้องกันเจ้าหญิงจากการลักพาตัวได้ มาริโอพบกับสัตว์ประหลาดรูปร่างคล้ายดาวชื่อว่า ลูมัส และสหายชื่อ โรซาลินา โรซาลินาบอกมาริโอว่าบาวเซอร์ได้ขโมยพาวเวอร์สตาร์ (Power Star) แหล่งพลังงานของหอดูดาวเคลื่อนที่ของโรซาลินา และได้พาตัวพีชไป ณ ศูนย์กลางจักรวาล มาริโอเดินทางไปยังกาแล็คซี่ทั้งหลายเพื่อนำพาวเวอร์สตาร์กลับมา และนำพลังงานกลับคืนสู่หอดูดาว และนำตัวเจ้าหญิงพีชกลับมา ในเกมนิวซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส วี เกม 2.5 มิติอีกหนึ่งเกม มาริโอ ลุยจิ และโทด 2 ตัวเข้าร่วมงานวันเกิดของเจ้าหญิงพีช ขณะเดียวกัน บาวเซอร์จูเนียร์และคูปาลิงส์อีก 7 ตัวแอบซุ่มดูเจ้าหญิงและลักพาตัวเธอไป มาริโอ ลุยจิ และโทด 2 ตัวไล่ตามพวกนั้นผ่าน 8 ด่าน เอาชนะคูปาลิงส์ทีละตัว พวกมาริโอเผชิญหน้ากับบาวเซอร์ได้ในที่สุด เอาชนะและนำตัวเจ้าหญิงกลับมาได้ ในเกมซูเปอร์มาริโอกาแล็กซี 2 บาวเซอร์ที่ใช้พาวเวอร์สตาร์แปลงร่างเป็นยักษ์ เข้าโจมตีอาณาจักรเห็ดและลักพาตัวพีช และพาตัวเธอไป ณ จุดศูนย์กลางของจักรวาล ด้วยความช่วยเหลือของลูมัส มาริโอขับยานอวกาศมาริโอซึ่งเป็นดาวเคราะห์เคลื่อนที่ได้มีรูปเป็นหัวของเขาเอง ท่องเที่ยวไปยังกาแล็คซี่ทั้งหลายและรวบรวมพาวเวอร์สตาร์เพื่อเติมเชื้อเพลิงให้กับยาน หลังจากต่อสู้กับบาวเซอร์และบาวเซอร์จูเนียร์หลายครั้ง ในที่สุดมาริโอก็มาถึงที่ซ่อนของบาวเซอร์ที่ศูนย์กลางจักรวาล เอาชนะเขาและช่วยชีวิตเจ้าหญิงได้ ในปี ค.ศ. 2012 มาริโอกลับมาในเกมนิวซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส 2 ซึ่งเขาเก็บเหรียญได้ 1 ล้านเหรียญที่กระจายอยู่ทั่วอาณาจักรเห็ดเพื่อช่วยเหลือเจ้าหญิงพีชจากการควบคุมของบาวเซอร์และคูปาลิงส์ มาริโอกลับมาอีกครั้งเพื่อเอาชนะบาวเซอร์และลูกสมุนในเกมนิวซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส ยู

เกมมาริโอในแนวเกมอื่นประกอบด้วยเกมบนเครื่องเล่นประเภท เกมแอนด์วอตช์ จำนวนมาก เช่น มาริโอพินบอลแลนด์ เกมพินบอลบนเครื่องเกมบอยแอดวานซ์ เกมแนวประกอบการศึกษามากมาย และเกม ด็อกเตอร์มาริโอ เกมคอมพิวเตอร์แนวแก้ปริศนา (ซึ่งเกมด็อกเตอร์มาริโอออกจำหน่ายครั้งแรกในปี ค.ศ. 1990) ในเกมเหล่านี้ ด็อกเตอร์มาริโอจะโยนเม็ดยาวิตามินลงมาและผู้เล่นจะต้องจัดเรียงเพื่อทำลายเชื้อไวรัสที่อยู่บนพื้น เกมซูเปอร์มาริโออาร์พีจี: เลเจนด์ออฟเดอะเซเวนสตาร์ส ของปี ค.ศ. 1996 บนเครื่องเล่นซูเปอร์แฟมิคอม เป็นเกม มาริโอ แนวบทบาทสมมุติเกมแรก มีอีก 7 เกมออกตามมา รวมไปถึงเกมในชุด เปเปอร์มาริโอ 4 เกม (เปเปอร์มาริโอ บนเครื่องนินเทนโด 64, เปเปอร์มาริโอ: เดอะเธาซันด์เยียร์ดอร์ บนเครื่องนินเทนโด เกมคิวบ์, ซูเปอร์เปเปอร์มาริโอ บนเครื่องวี และเปเปอร์มาริโอ: สติ๊กเกอร์สตาร์ บนเครื่องนินเทนโด 3ดีเอส) และเกมในชุด มาริโอแอนด์ลุยจิ อีก 4 เกม (มาริโอแอนด์ลุยจิ: ซูเปอร์สตาร์ซากา บนเครื่องเกมบอยแอดวานซ์, มาริโอแอนด์ลุยจิ: พาร์ตเนอร์สอินไทม์ และมาริโอแอนด์ลุยจิ: บาวเซอร์สอินไซด์สตอรี บนเครื่องนินเทนโดดีเอส และมาริโอแอนด์ลุยจิ: ดรีมทีม บนเครื่อง 3ดีเอส)

มีชุดเกมย่อยของ มาริโอ จำนวนมากออกจำหน่าย โดยเฉพาะชุดเกมที่ได้แรงบันดาลใจจากกีฬาชนิดต่างๆ แฟรนไชส์เกม มาริโอคาร์ท เริ่มด้วยเกม ซูเปอร์มาริโอคาร์ท บนเครื่องซูเปอร์นินเทนโดเอ็นเตอร์เทนเมนต์ซิสเต็มในปี ค.ศ. 1992 เป็นแฟรนไชส์เกมแนวรถแข่งโกคาร์ตที่ประสบความสำเร็จและอยู่ได้นานที่สุดในขณะนี้ เกมมาริโอแนวกีฬาอื่น ๆ เช่น เกมชุด มาริโอกอล์ฟ และ มาริโอเทนนิส ที่พัฒนาโดย คาเมล็อต เกม มาริโอซูเปอร์สตาร์เบสบอล และ ซูเปอร์มาริโอสไตรเกอร์ ซึ่งเป็นเกมกีฬาเบสบอลและฟุตบอลตามลำดับ ในปี ค.ศ. 1999 เกมชุด มาริโอปาร์ตี้ พัฒนาโดย ฮัดสัน เริ่มออกจำหน่ายบนเครื่องนินเทนโด 64 ตัวเกมจะวนเวียนอยู่กับชุดของมินิเกมและเล่นได้ 4 คน มาริโอแอนด์โซนิคแอตดิโอลิมปิกเกมส์ ออกจำหน่ายบนเครื่องนินเทนโดดีเอส และวี เป็นชุดคอลเลคชันของเหตุการณ์ที่อิงจากโอลิมปิกฤดูร้อน 2008 ที่ปักกิ่ง ที่ตัวละครจากชุด โซนิคเดอะเฮดจ์ฮอก ของเซก้า แข่งขันกันตัวละครจาก มาริโอ ตามมาด้วยเกมปี ค.ศ. 2009 มาริโอแอนด์โซนิคแอตดิโอลิมปิกวินเทอร์เกมส์ บนเครื่องเล่นทั้งสองเครื่อง อิงจากโอลิมปิกฤดูหนาว 2010 ที่แวนคูเวอร์ มีเกมแนวกีฬาอีก 2 เกมออกมาสำหรับเครื่องวี ออกจำหน่ายในปี ค.ศ. 2011 คือ มาริโอสปอร์ตสมิกซ์ และเกมมาริโอแอนด์โซนิคเกมที่สาม มาริโอแอนด์โซนิคแอตเดอะลอนดอนโอลิมปิก 2012 เกม ออกจำหน่ายบนเครื่องนินเทนโด 3ดีเอส ในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 2012 อิงจากโอลิมปิกฤดูร้อน 2012 ที่กรุงลอนดอน

นอกจากผลงานที่เกี่ยวกับเกมแพลตฟอร์มและเกมเสริมแล้ว มาริโอยังปรากฏในวิดีโอเกมอื่น ๆ เช่น ไมค์ไทสันสพันช์เอาต์ โดยมาริโอเป็นกรรมการห้ามมวย มาริโอยังปรากฏในฐานะตัวละครที่เล่นได้ในเกม เอ็นบีเอสตรีตวี3 และ เอสเอสเอ็กซ์ออนทัวร์ ของอิเล็กทรอนิกส์อาร์ตทั้งสองเกม เขาปรากฏตัวอยู่ในภาพวาดในเกมเดอะเลเจนด์ออฟเซลด้า: อะลิงก์ทูเดอะพาสต์ และ เดอะเลเจนด์ออฟเซลด้า: โอคาริน่าออฟไทม์ และในเกม เมทัลเกียร์โซลิด: เดอะทวินสเนคส์ เขาปรากฏตัวเป็นรูปปั้นขนาดเล็ก

มาริโอปรากฏในเกมชุด ซูเปอร์สแมชบราเธอร์ส ทุกเกม และยังใช้ความสามารถพิเศษเดิมเมื่อต้องต่อสู้กับตัวละครจากเกมชุดอื่น เกมนี้ยังรวมถึงตัวละครจากมาริโอตัวอื่น ๆ ไอเทม และด่านต่าง ๆ ด้วย นอกจากนี้ยังมีมาริโอรูปแบบใหม่ ด็อกเตอร์มาริโอ และเมทัลมาริโอ ปรากฏในเกมชุดนี้ด้วย

รายการโทรทัศน์ เดอะซูเปอร์มาริโอบราเธอร์สซูเปอร์โชว์! และภาพยนตร์ที่ใช้คนเล่นเรื่อง ซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส ซึ่งทั้งคู่มีเนื้อเรื่องอ้างอิงจากชุดวิดีโอเกมนี้ ได้นำตัวละครมาริโอออกทางโทรทัศน์และวงการภาพยนตร์ ในรายการโทรทัศน์ได้ "กัปตัน" ลู อัลบาโน แสดงเป็นมาริโอ และในภาพยนตร์ ได้ บ็อบ ฮอสคินส์ แสดงเป็น มาริโอ มาริโอ ช่างประปาที่พบว่าตนเองอยู่ในโลกที่ไดโนเสาร์ยึดครอง ซึ่งเขาต้องช่วยรักษาโลกจากการบุกรุก นอกจากเกมดั้งเดิม รายการโทรทัศน์ และภาพยนตร์ มาริโอยังมีอิทธิพลในการผลิตสินค้าลิขสิทธิ์ต่าง ๆ และปรากฏในวัฒนธรรมสมัยนิยม ชุดหนังสือการ์ตูนนินเทนโดโคมิกส์ซิสเต็ม รวมถึงนินเทนโดแอดเวนเจอร์บุ๊คส์ ก็สร้างขึ้นจากมาริโอเช่นกัน

ในตอนแรกนั้นมาริโอได้ถูกออกแบบออกมาโดยใช้เทคนิคคอมพิวเตอร์กราฟิกที่เรียกว่าสไปรต์แบบ 2 มิติ แต่เกมที่ออกมาภายหลัง เขาได้เปลี่ยนเป็นแบบ 3 มิติหลายเหลี่ยม เขาเป็นช่างประปาร่างท้วม อาศัยอยู่กับน้องชายที่สูงกว่าเขาชื่อ ลุยจิ (Luigi) ในดินแดนของอาณาจักรเห็ด ในรายการโทรทัศน์บอกว่า มาริโอและลุยจิมาจากบรูคลิน น้อยคนนักที่จะรู้เรื่องราวเกี่ยวกับวัยเด็กของมาริโอ แม้ว่าจะมีมาริโอในรูปแบบทารกชื่อ เบบีมาริโอ ปรากฏครั้งแรกในปี ค.ศ. 1995 ในเกม ซูเปอร์มาริโอเวิลด์ 2: โยชิสไอส์แลนด์ และประกฏในเกมกีฬาของนินเทนโดหลายเกมตั้งแต่นั้นมา เบบีมาริโอมีบทบาทหลักคู่กับเบบีลุยจิในเกม มาริโอแอนด์ลุยจิ: พาร์ทเนอร์อินไทม์ และปรากฏในเกม โยชิสไอส์แลนด์ดีเอส เขา (และมาริโอผู้ใหญ่) ได้รับพากย์เสียงจาก ชาร์ลส มาร์ติเนต

มาริโอมีอาชีพเป็นช่างประปา แต่ในเกมดองกีคอง เขาเป็นช่างไม้ มาริโอยังมีอาชีพต่าง ๆ อีกมากมาย ในเกมชุดดอกเตอร์มาริโอ ที่เปิดตัวในปี ค.ศ. 1990 มาริโอมีอาชีพเป็นหมอชื่อ "ดอกเตอร์มาริโอ" ในเกมมาริโอสพิครอส บนเครื่องเกมบอย มาริโอเป็นนักโบราณคดี และในเกม มาริโอ vs. ดองกีคองก์ 2: มาร์ชออกเดอะมินิส มาริโอเป็นประธานบริษัทผลิตของเล่น มาริโอยังเป็นนักกีฬาในเกมแนวกีฬาต่าง ๆ เช่น มาริโอฮูปส์ 3-ออน-3, ซูเปอร์มาริโอสไตรเกอร์, และมาริโอซูเปอร์สลักเกอร์ส รวมถึงนักขับรถโกคาร์ตในเกมชุดมาริโอคาร์ต มาริโอมักจะช่วยชีวิตเจ้าหญิงพีชและอาณาจักรเห็ด และกำจัดเหล่าวายร้ายอย่าง เบาเซอร์ จากดินแดนต่าง ๆ มาริโอได้รับการกล่าวขายในอาณาจักรเห็ดเนื่องจากการกระทำเยี่ยงวีรบุรุษ ดังเช่นในเกม มาริโอแอนด์ลุยจิ: ซูเปอร์สตาร์ซากา ที่สองพี่น้องได้รับการพูดถึงให้เป็น "ดารา"

ตั้งแต่เกมแรก มาริโอมีบทบาทในการช่วยเหลือสาวเอ๊าะเดือดร้อน เดิมทีนั้น เขาจะต้องช่วยชีวิตแฟนสาวชื่อ พอลีน ในเกมดองกีคองก์ จากตัวดองกีคองก์ ต่อมาพอลีนถูกแทนที่เป็นสาวเอ๊าะเดือดร้อนคนใหม่ในนาม เจ้าหญิงพีช ในเกมซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส แต่พอลีนกลับมาในเกมดองกีคองก์เวอร์ชันรีเมกบนเครื่องเกมบอย ในปี ค.ศ. 1994 และในเกมมาริโอ vs. ดองกีคองก์ 2: มาร์ชออฟเดอะมินิส ในปี ค.ศ. 2006 ซึ่งเกมบรรยายว่าเป็น "เพื่อนของมาริโอ" มาริโอได้ช่วยชีวิตเจ้าหญิงพีชหลายครั้งนับตั้งแต่เกม "ซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส" ในเกม ซูเปอร์ปริ้นเซสพีช มีการสลับบทบาทกันให้เจ้าหญิงพีชเป็นคนช่วยชีวิตมาริโอแทน มาริโอได้ช่วยชีวิตเจ้าหญิงเดซีแห่งดินแดนซาราซาราแลนด์ในเกมซูเปอร์มาริโอแลนด์ แต่ดูเหมือนว่าลุยจิจะมีส่วนเกี่ยวข้องกับเธอมากกว่า ในเกมซูเปอร์สแมชบราเธอร์ส เมเล มีข้อความอธิบายเกี่ยวกับของที่ระลึกของเดซีกล่าวว่า "หลังจากที่เธอปรากฏตัวในเกมมาริโอกอล์ฟ มีการซุบซิบว่าเธอคือคำตอบของลุยจิถึงเจ้าหญิงพีชของมาริโอ"

ลุยจิ เป็นน้องชายของมาริโอ เขาเป็นเพื่อนร่วมทางในเกมมาริโอหลายเกม และเป็นตัวละครตัวที่สองที่ผู้ที่สองสามารถควบคุมได้ในโหมดเล่นสองคน แต่เขาเคยช่วยชีวิตมาริโอเป็นบางครั้ง อย่างที่เห็นในเกม มาริโออิสมิสซิง และ ลุยจิสมิชชันวาริโอ ด้านมืดจอมตะกละของมาริโอ กลับมาอีกครั้งในเกมซูเปอร์มาริโอแลนด์ 2: 6 โกลเดนคอยน์ส บนเครื่องเกมบอย มักจะเป็นปฏิปักษ์ต่อมาริโอหรือตัวเอกปฏิลักษณ์ โยชิ ไดโนเสาร์ที่มีชื่อสปีชีส์เป็นโยชิเช่นกัน ตัวของโยชิมีได้หลายสี แต่ดั้งเดิม โยชิมีสีเขียว โยชิเป็นผู้รับใช้มาริโอในเกมอย่าง ซูเปอร์มาริโอเวิลด์ และถูกกำหนดให้เป็นสัตว์ประหลาดที่มีความรู้สึกมากขึ้นในเกมอย่าง ซูเปอร์มาริโอคาร์ต และโยชิสไอแลนด์

ระหว่างการพัฒนาเกมดองกีคอง คนรู้จักมาริโอในชื่อ จัมป์แมน การกระโดดทั้งเพื่อเข้าไปยังสถานที่ต่าง ๆ และเพื่อโจมตี ถือเป็นคุณสมบัติทั่วไปของระบบการเล่นเกมมาริโอ โดยเฉพาะเกมซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส ก่อนที่ซูเปอร์มาริโออาร์พีจี: เลเจนด์ออฟเดอะเซเวนสตาร์ส จะออกจำหน่าย การกระโดดกลายเป็นเอกลักษณ์ของมาริโอซึ่งผู้เล่นมักจะทดสอบด้วยการกระโดด เพื่อพิสูจน์ให้ตัวละครที่ไม่ใช่ผู้เล่นรู้ว่าเขาคือมาริโอ การโจมตีโดยทั่วไปของมาริโอคือการกระโดดกระทืบหัวของศัตรู พบครั้งแรกในเกมซูเปอร์มาริโอบราเธอร์ส การกระโดดกระทืบนี้อาจจะบดขยี้ศัตรูตัวเล็ก และอาจใช้กับศัตรูตัวที่ใหญ่กว่า บางครั้งก่อให้เกิดผลต่อเนื่อง การโจมตีนี้ทำให้มาริโอเอาชนะเต่าคูป้าทรูป้า ทำให้หัวมุดเข้าหรือออกจากกระดอง และใช้กระดองเป็นอาวุธได้ เกมที่ตามมาได้ปรับเปลี่ยนความสามารถในการกระโดดของมาริโอ เกมซูเปอร์มาริโอเวิลด์ เพิ่มการกระโดดหมุนตัว ทำให้มาริโอทำลายก้อนอิฐข้างใต้ได้ ในเกมดองกีคอง เวอร์ชันเกมบอย ทำให้มาริโอกระโดดได้สูงขึ้นด้วยการกระโดดต่อเนื่องกลางอากาศ และทำการพลิกตัวกลับได้ ในเกมซูเปอร์มาริโอ 64 มาริโอได้รับความสามารถใหม่ ๆ เช่นการตีลังกาไถข้าง การแตะพื้น และการกระโดดเตะกำแพง ซึ่งช่วยดันตัวเขาให้สูงขึ้นด้วย