ภาษาซีเรียค

ภาษาซีรีแอก (อังกฤษ: Syriac language; ซีรีแอก: ?????? Sury?y?) เป็นสำเนียงตะวันออกของภาษาแอราเมอิก ใช้พูดใกลุ่มชาวคริสต์ ที่อยู่ระหว่างจักรวรรดิโรมันและเปอร์เซีย ระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 1 –12 ปัจจุบันยังคงใช้ในทางศาสนา โดยผู้พูดภาษาแอราเมอิกใหม่ในซีเรีย และใช้ในโบสถ์คริสต์ของชาวซีเรีย ในรัฐเกรละ ประเทศอินเดีย เป็นภาษาทางศาสนาในตะวันออกกลางในช่วงพุทธศตวรรษที่ 7 – 13 ความหมายอย่างกว้างหมายถึงภาษาแอราเมอิกตะวันออกทั้งหมดที่ใช้ในหมู่ชาวคริสต์ ความหมายอย่างจำเพาะเจาะจงหมายถึงภาษาคลาสสิกของอีเดสซา ซึ่งเป็นภาษาทางศาสนาของชาวซีรีแอกที่นับถือศาสนาคริสต์ และกลายเป็นสื่อในการเผยแพร่วัฒนธรรมและศาสนาคริสต์จากทางเหนือไปสู่มาลาบาร์ และจากทางตะวันออกไปถึงจีนเคยใช้เป็นภาษากลางระหว่างชาวอาหรับกับชาวเปอร์เซียก่อนจะถูกแทนที่ด้วยภาษาอาหรับเมื่อ พุทธศตวรรษที่ 13

ภาษาซีรีแอกเป็นสมาชิกของตระกูลภาษาแอฟโฟร-เอเชียติก อยู่ในภาษากลุ่มเซมิติก สาขาเซมิติกตะวันตก และจัดอยู่ในกลุ่มของภาษาแอราเมอิก เขียนด้วยอักษรซีรีแอก

เริ่มแรกภาษาซีรีแอกเป็นสำเนียงของภาษาแอราเมอิกท้องถิ่น ในเมโสโปเตเมียภาคเหนือ ก่อนที่ภาษาอาหรับจะเข้ามาเป็นภาษหลักในภูมิภาคนี้ ภาษาซีรีแอกเคยเป็นภาษาหลักของชาวคริสต์ในตะวันออกกลาง เอเชียกลางและรัฐเกรละ ปัจจุบันมีผู้ใช้เป็นภาษาแรกในชุมชนเล็ก ๆ ในซีเรีย เลบานอน ตุรกี อิรัก อิหร่าน ปาเลสไตน์ อิสราเอล อาร์มีเนีย จอร์เจีย และอาเซอร์ไบจาน

ภาษาซีรีแอกเริ่มจากเป็นสำเนียงที่ไม่มีการเขียนของภาษาแอราเมอิกโบราณในเมโสโปเตเมียเหนือ หลักฐานอย่างแรกของสำเนียงนี้คืออิทธิพลต่อภาษาแอราเมอิกจักรวรรดิในพุทธศตวรรษที่ 10 หลังจากการรุกรานซีเรียและเมโสโปเตเมียของพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช ภาษาซีรีแอกและภาษาแอราเมอิกสำเนียงอื่นๆกลายเป็นภาษาเขียนเพื่อต่อต้านการทำให้เป็นกรีก ใน พ.ศ. 411 ราชอาณาจักรออสโรเอเนที่พบในเอเดสซาใช้ภาษาซีรีแอกเป็นภาษาราชการ

ในพุทธศตวรรษที่ 8 โบสต์คริสต์ในเอเดสซาเริ่มใช้ภาษาซีรีแอกในทางศาสนา มีการแปลไบเบิลเป็นภาษาซีรีแอก (?????? P???t?) และมีการเขียนกวีนิพนธ์ด้วยภาษาซีรีแอกมากมาย ตัวอย่างเช่น ???ayh?n l'ayl?n da?k?n b-lebbh?n: d-henn?n ne?z?n l'all?h?.(ลมหายใจบริสุทธิ์ในหัวใจ สำหรับพวกเขาที่จะได้เห็นพระเจ้า)

ใน พ.ศ. 1032 ชาวคริสต์ที่พูดภาษาซีรีแอกจำนวนมากอพยพจากจักรวรรดิโรมันไปยังเปอร์เซียเพื่อหลีกหนีการกลั่นแกล้งและความเป็นปฏิปักษ์ของชาวคริสต์ที่พูดภาษากรีก การเพิ่มขึ้นของนิกายในเปอร์เซียที่เรียกว่าเนสโตเรียโดยชาวตะวันตก ทำให้ภาษาซีรีแอกถูกแบ่งเป็นสองส่วนคือสำเนียงตะวันตกและตะวันออกโดยมีความแตกต่างกันทั้งด้านระบบเสียง ระบบการเขียนและคำศัพท์ด้วยบางส่วน

ภาษาซีรีแอกยุคกลางตะวันตกเป็นภาษาราชการของนิกายซีรีแอกออร์ทอดอกซ์ นิกายซีเรียนคาทอลิก นิกายมาโรไนต์ นิกายมาลันการาซีเรียนออร์ทอดอกซ์ นิกายมาร์ โทมา และนิกายซีโร-มาลันการาคาทอลิก

ภาษาซีรีแอกยุคกลางตะวันออกเป็นภาษาทางศาสนาของนิกายอัสซีเรียแห่งตะวันออก (รวมนิกายคัลเดียนซีเรียนด้วย) นิกายคัลเดียนคาทอลิก และนิกายซีโร-มาลาบาร์

ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 12 เป็นต้นมา ภาษาอาหรับเข้ามาเป็นภาษาสำหรับการติดต่อสื่อสารแทนภาษาซีรีแอก การรุกรานของมองโกลในพุทธศตวรรษที่ 18 ทำให้ผู้พูดภาษานี้ลดลงอย่างรวดเร็ว มีการฟื้นฟูภาษาซีรีแอกโดยออกหนังสือพิมพ์เป็นภาษาซีรีแอกวรรณคดี (?????? Kth?b?n?y?) แปลหนังสือจากภาษาอาหรับและภาษาของชาวตะวันตกเป็นภาษาซีรีแอก ส่วนภาษาซีรีแอกในรัฐเกรละถูกแทนที่ด้วยภาษามาลายาลัม

ภาษาซีรีแอกคลาสสิกผสมกับสำเนียงตะวันออกอื่นๆของภาษาแอราเมอิกที่ไม่มีการเขียนซึ่งใช้พูดตลอดภาคเหนือของเมโสโปเตเมีย ภาษาซีรีแอกสมัยใหม่เป็นเพียงส่วนหนึ่งของภาษาซีรีแอกคลาสสิกและมีความหลากหลายจนทำให้การติดต่อระหว่างผู้พูดภาษาซีรีแอกสมัยใหม่ต่างสำเนียงกันเข้าใจกันได้ยาก

ภาษาหลักของภาษาซีรีแอกตะวันตกสมัยใหม่ได้แก่ภาษาตูโรโยซึ่งเป็นสำเนียงภูเขาของตูร์ อับดินในตุรกีตะวันออก ภาษาที่ใกล้เคียงแต่เป็นอีกภาษาหนึ่งต่างหากและคาดว่าเป็นภาษาตายไปแล้วคือภาษามลาโซ

ภาษาซีรีแอกตะวันออกสมัยใหม่มีลักษณะใกล้เคียงกับสำเนียงยิวของภาษาแอราเมอิกตะวันออก ภาษาในกลุ่มนี้แพร่กระจายจากบริเวณทะเลสาบอูร์เมียในโมซุล มีความหลากหลายมาก ภาษาแอราเมอิกใหม่อัสซีเรียและภาษาแอราเมอิกใหม่คัลเดียเป็นภาษาหลักของชาวคริสต์ เนื่องจากความขัดแย้งในบริเวณนี้ในช่วง 200 ปีที่ผ่านมา ทำให้ผู้พูดภาษานี้มีการแพร่กระจายไป ทางใต้ไปซีเรียและอิรัก ทางเหนือไปจอร์เจีย อาร์มีเนียและอาเซอร์ไบจาน รวมทั้งบริเวณอื่นๆของโลก

คำในภาษาซีรีแอกสร้างจากรากศัพท์พยัญชนะสามตัวเช่นเดียวกับภาษากลุ่มเซมิติกอื่นๆ ตัวอย่างเช่น ???, ?QL, แสดงความหมายพื้นฐานของการนำไป และสามารถสร้างคำจากรากศัพท์นี้ได้เป็น

คำนามส่วนใหญ่มาจากรากศัพท์พยัญชนะสามตัว นามมีสองเพศคือบุรุษและสตรี แบ่งตามจำนวนเป็นเอกพจน์และพหูพจน์ ส่วนน้อยที่เป็นทวิพจน์ สถานะทางไวยากรณ์ของนามมีสามแบบเช่นเดียวกับภาษาอื่นในกลุ่มเดียวกันคือ

ระหว่างพัฒนาการของภาษาซีรีแอกคลาสสิก สถานะเน้นกลายเป็นโครงสร้างทั่วไปของนาม สถานะสัมบูรณ์และสถานะโครงสร้างถูกใช้ในรูปวลีต่างๆ เช่น ?? ????, bar n???, "ผู้ชาย", ตรงตัว "ลูกชายของผู้ชาย")

ภาษาซีรีแอกโบราณและยุคคลาสสิกตอนต้น คำนามแสดงความเป็นเจ้าของส่วนใหญ่สร้างด้วยสถานะโครงสร้าง เช่น ???? ??????, ?eqlay malk???, หมายถึง "ภาษีของราชอาณาจักร" ต่อมาสถานะโครงสร้างถูกแทนที่ด้วยอนุภาคแสดงความสัมพันธ์ ?, d- ทำให้วลีเดิมข้างต้นเปลี่ยนเป็น ???? ???????, ?eql? d-malk???, ซึ่งนามทั้งสองคำอยู่ในสถานะเน้น นอกจากนั้น อาจใช้วิธีเติมปัจจัยก่อนประธาน เป็น ????? ???????, ?eql?h d-malk??? นามทั้งสองคำยังอยู่ในสถานะเน้นเช่นเดิม แต่นามคำแรกมีปัจจัยเพิ่มเข้ามาและถอดความตามตัวอักษรได้เป็น ภาษีของหล่อน, อาณาจักรเหล่านั้น

คำคุณศัพท์มีเพศเช่นเดียวกับนามที่ขยาย จะอยู่ในสถานะสัมบูรณ์เมื่อเป็นสิ่งที่ยืนยันได้ แต่อาจจะเปลี่ยนไปเมื่อแสดงลักษณะไปตามลักษณะของนาม เช่น, ????? ????, b???n ?eql?, หมายถึง "ภาษีเป็นสิ่งชั่วร้าย", ในขณะที่ ???? ????, ?eql? ????, หมายถึง "ภาษีชั่วร้าย"

ส่วนใหญ่อยุ่ในรูปรากศัพท์พยัญชนะสามตัว คำกริยาแต่ละคำแสดงบุคคล เพศ (ยกเว้นบุรุษที่ 1 ) จำนวน กาลและสันธาน ภาษาซีรีแอกมีสองกาลคือกาลสัมบูรณ์และกาลไม่สัมบูรณ์ ซึ่งเทียบเคียงได้กับอนาคตและอดีต กาลปัจจุบันใช้อนุภาคตามด้วยสรรพนามประธาน คำสันธานรวมอยู่กับคำกริยาเช่นเดียวกับภาษากลุ่มเซมิติกอื่นๆ ซึ่งจะทำให้ความหมายของกริยาเปลี่ยนไป สันธานตัวแรกคือ สถานะพื้นฐานหรือรูปแบบP?`al (แสดงความหมายจริงๆของคำ) สถานะเน้นหรือรูปแบบ Pa``el, แสดงความหมายที่เน้นหนัก สถานะอย่างกว้างหรือรุปแบบ Ap?`el, แสดงความหมายที่เป็นเหตุผล สถานะเหล่านี้เป็นคู่ขนานกับสันธานถูกกระทำ E?p?`el, E?pa``al และ Ettap?`al ตามลำดับนอกจากนี้มีสันธานไม่ปกติ เช่น the ?ap?`el and E?tap?`al, เพื่อให้ความหมายที่กว้างขึ้น