ประวัติศาสตร์ตองกา เป็นประวัติศาสตร์ในหมู่เกาะตองกาที่เรียกว่าราชอาณาจักรตองกาในปัจจุบันนั้น ชาวลาพิตาซึ่งเป็นบรรพบุรุษของชาวโพลินีเซียนรวมถึงชาวตองกา ได้อพยพมาตั้งรกรากจากเอเชียใต้ มากว่า 6,000 ปี ตองกามีประเพณีวัฒนธรรมและอารยธรรมเป็นของตัวเอง ได้พัฒนาจากสังคมเล็กจนเป็นสังคมชั้นสูงและโดยมีกษัตริย์ปกครอง ในช่วงระหว่างนั้นได้มีการแลกเปลี่ยนสินค้า การทำสงคราม รวมถึงการถูกยึดครองดินแดนโดยจักรวรรดิตูอิปูโลตูจากประเทศฟิจิและจักรวรรดิมานูอาจากประเทศซามัวสลับกันไป
ประมาณพุทธศตวรรษที่ 14 ตองกาได้พ้นจากการปกครองของทั้งสองประเทศ โดยพระเจ้าอะโฮอิตูได้สถาปนาตัวเป็นกษัตริย์องค์แรกของตองกา ในรัชกาลที่ 10 ต่อมาในพุทธศตวรรษที่ 17 จักรพรรดิโมโมและพระโอรส (ซึ่งต่อมาคือจักรพรรดิตูอิตาตูอิ รัชกาลที่ 11) ได้ขยายอาณาจักรตองกาโดยยึดประเทศฟิจิและบางส่วนของประเทศซามัว และยังคงขยายอาณาเขตต่อ โดยเข้ายึดโพลินีเซียนตะวันออกทั้งหมด และบางส่วนของเมลานีเซีย ไมโครนีเซีย และโปลีนีเซียนกลาง ในประมาณพุทธศตวรรษที่ 20 จักรพรรดิตากาลัวอา ได้ทรงแยกอำนาจกษัตริย์ โดยให้มีกษัตริย์ปกครองราชอาณาจักรพร้อมกัน 2 พระองค์ ราชวงศ์ที่ 2 ที่เกิดขึ้นมาคือตูอิฮาอะตากาเลาอา โดยมีกษัตริย์องค์แรกคือจักรพรรดิโมอันกาโมตูอา ซึ่งเป็นโอรสองค์ที่ 2 ของจักรพรรดิตากาลัวอา และได้ปกครองสืบต่อมา
ในช่วงที่กัปตันเจมส์ คุก ได้แล่นเรือมาที่เกาะ ในปี พ.ศ. 2316, 2317 และ 2320 ได้มาพบหมู่เกาะตองกาและตั้งชื่อว่า "หมู่เกาะแห่งมิตรภาพ" (Friendly Islands) กลุ่มมิชชันนารีกลุ่มแรกจากลอนดอนได้มาอยู่ที่เกาะ ในปี พ.ศ. 2340 และกลุ่มมิชชันนารีกลุ่มต่อมาในปี พ.ศ. 2365
ในปี พ.ศ. 2388 เตาฟาอาเฮา ตูปู ซึ่งมีเชื้อสายราชวงศ์ตูอิกาโนกูโปลู ได้รวบรวมหมู่เกาะตองกาที่แตกแยกกันให้เป็นอาณาจักรเดียวกันภายใต้ชื่ออาณาจักรโพลีนีเซีย แล้วสถาปนาตนเองเป็นพระเจ้าจอร์จ ตูปูที่ 1 พร้อมสถาปนาราชวงศ์ตูปูขึ้น พระองค์พระราชทานรัฐธรรมนูญเมื่อ พ.ศ. 2418 ในระยะเวลาต่อมาพระเจ้าจอร์จ ตูปูที่ 2 ทรงทำสนธิสัญญาให้ตองกาเป็นรัฐภายใต้ การคุ้มครองของสหราชอาณาจักรในปี พ.ศ. 2443 จนกระทั่งวันที่ 4 มิถุนายน พ.ศ. 2513 ซึ่งตรงกับรัชสมัยของสมเด็จพระราชาธิบดีเตาฟาอาเฮา ตูปูที่ 4 ตองกาได้อำนาจการปกครองตนเองคืนทั้งหมด และได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกในเครือจักรภพ และเมื่อกันยายน พ.ศ. 2543 ตองกาได้เข้าร่วมเป็นประเทศในสหประชาชาติ
