บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา (อังกฤษ: Bosnia and Herzegovina; บอสเนีย: Bosna i Hercegovina) บางครั้งย่อเป็น Bosnia, BiH, ??? เป็นประเทศบอลข่านตะวันตกที่มีภูเขามาก เมืองหลวงชื่อซาราเยโว เดิมเป็นหนึ่งในหกสาธารณรัฐของอดีตยูโกสลาเวีย ได้รับเอกราชในสงครามยูโกสลาเวียในช่วงทศวรรษ 1990 และเนื่องจากข้อตกลงเดย์ตัน จึงเป็นรัฐในอารักขาของชุมชนนานาชาติ ปกครองโดยตัวแทนระดับสูงที่เลือกโดยคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ
บอสเนียมีทหารกองประจำการประมาณ 10,000 นาย โดยบอสเนียวางกำลังทหารอยู่ตามแนวป่าและชายแดนประเทศ เพื่อป้องกันประเทศของตน บอสเนียจัดกลุ่มทหารตามป่าอยู่ประมาณ 3.000-4.000 คน ส่วนชายแดนมีประมาณ 5.000-10.000 คน รถถังใช้รุ่น t-55 และรถเกราะติดปืนกล55.ม.ม. ถึงบอสเนียจะมีกำลังทหารน้อย แต่ก็แข็งแกร่งมาก
ยูโกสลาเวียเดิมประกอบด้วย 6 สาธารณรัฐ กล่าวคือ สาธารณรัฐสโลวีเนีย โครเอเทีย เซอร์เบีย บอสเนีย-เฮอร์เซโกวีนา มอนเตนิโกร และมาซิโดเนีย รวมทั้งคอซอวอและวอยวอดีนา ซึ่งเป็นจังหวัดปกครองตนเอง
ราชอาณาจักรบอสเนีย ก่อตั้งราวปี 753 โดยชาวบอสเนีย ซึ่งนับถือศาสนาคริสต์นิกายบอสเนียนออร์ทอดอกซ์ และเข้าเป็นสมาชิกของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ จนถึงปี 1463 ชาวบอสเนียเริ่มหันเข้ารับอิสลาม และรวมชาติเข้ากับ จักรวรรดิออตโตมัน ทำให้จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์หมดสิทธิปกครองบอสเนียต่อไป
จักรวรรดิออตโตมันได้รวมบอสเนียเป็นแคว้นของจักรวรรดิบอสเนีย คล้ายกับจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์หรือจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี เช่นเดียวกับเซอร์เบีย และดินแดนอื่นๆใกล้เคียง
จักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี สามารถยึดบอสเนียจาก ออตโตมันในปี 1887 และครองมาได้จนปี 1908 ออตโตมันก็กลับมาปกครอง ออสเตรียได้นำบอสเนียสู่การเป็นประเทศองค์ประกอบของออสเตรีย
ในปี1908ออตโตมันสามารถยึดครองบอสเนียอีกครั้ง แต่ก็ครองได้หนึ่งปี ออสเตรียก็กลับมายึดครองต่อ
ในปลายปี1908 ออสเตรียปกครองบอสเนีย ได้นำบอสเนียสู่การเป็นประเทศองค์ประกอบของจักรวรรดือีกครั้ง แต่ในปี1918 ชาวบอสเนีย ร่วมมือกับชาวโครแอทและชาวเซิร์บขับไล่ชาวออสเตรียออกจากประเทศ ในช่วงสงครามโลกครั้งที่1 ก่อตั้งรัฐแห่งชาวสโลวีน โครแอต และเซิร์บ
ราชอาณาจักรยูโกสลาเวียก่อตั้งขึ้นโดยรวมตัวของรัฐแห่งชาวสโลวีน โครแอต และเซิร์บที่เพิ่งก่อตั้งขึ้นและราชอาณาจักรเซอร์เบียที่เป็นราชอาณาจักรอิสระ ราชอาณาจักรมอนเตเนโกรตกไปอยู่ภายใต้การปกครองของเซอร์เบียก่อนหน้านั้นแล้ว ราชอาณาจักรยูโกสลาเวียล้มสลายเมื่อ กองทัพนาซีเยอรมันบุกยูโกสลาเวีย
ในป1943 พรรคคอมมิวนิสต์ยูโกสลาเวียก็สามารถปลดปล่อยยุโกสลาเวียได้ ภายใต้การนำของ ยอซีป บรอซ ตีโต ในปี1991 มาซิโดเนีย โครเอเชียและสโลเวเนีย แยกประเทศ และในปี1992 เมื่อบอสเนียและเซอร์เบียแตกคอและทำสงครามกัน เนื่องจากบอสเนียไม่พอใจที่เซอร์เบียรุกรานโครเอเชีย ทำให้ยุโกสลาเวียล้มสลาย และเกิดสงครามยูโกสลาเวีย
สงครามบอสเนีย หรือ สงครามกลางเมืองบอสเนีย เป็นสงครามความขัดแย้งชาติพันธุ์ระหว่างชาวโครแอต ชาวเซิร์บ และชาวบอสเนียซึ่งเป็นชาวมุสลิม สงครามปะทุในวันที่ 6 เมษายน ค.ศ. 1992 เมื่อชาวเซิร์บได้ก่อจลาจลเพื่อแยกตัวเป็นอิสระ ในขณะเดียวกันชาวโครแอตก็แยกดินแดนเป็นอิสระเช่นเดียวกัน ในช่วงสัปดาห์เดียวบอสเนียเกือบทั้งประเทศกลายเป็นทะเลเพลิง สงครามขยายวงกว้างไม่เว้นแต่กรุงซาราเยโว เมืองหลวงของบอสเนีย
สโลวีเนีย, โครเอเชีย บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา วอยวอดีนา และอ่าวโคตาร์เป็นส่วนหนึ่งของ ออสเตรีย–ฮังการี
(ถึง ค.ศ. 1918)ดู รัฐแห่งชาวสโลวีน โครแอต และเซิร์บ และบานัต บัชกา และบารันยาเสรีรัฐฟีอูเม
(รีเยกา)
(ค.ศ. 1920–1924)ถูกผนวกเข้ากับอิตาลีในปี ค.ศ. 1924, เป็นส่วนหนึ่งของยูโกสลาเวียในปี ค.ศ. 1947
นาซีเยอรมนี ผนวกเป็นส่วนหนึ่งของสโลวีเนีย(ค.ศ. 1941–1945)ฟาสซิสต์อิตาลี ผนวกเป็นส่วนหนึ่งของสโลวีเนีย โครเอเชีย และมอนเตเนโกร(ค.ศ. 1941–1943)
บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา(ตั้งแต่ ค.ศ. 1992)ประกอบด้วย สหพันธรัฐบอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา และ สาธารณรัฐเซิร์บ ตั้งแต่ ค.ศ. 1995 และ เขตเบิร์ชโก ตั้งแต่ ค.ศ. 2000
เซอร์เบีย(ค.ศ. 2006–2008) *คอซอวอ เป็นจังหวัดปกครองตนเองของเซอร์เบียภายใต้การบริหารของสหประชาชาติ
แอลเบเนีย ผนวกส่วนใหญ่ของคอซอวอ ทางตะวันตกของมาซิโดเนีย และทางตะวันออกเฉียงใต้ของมอนเตเนโกร(ค.ศ. 1941–1944)
