นโยบายสถานศึกษาเปิด

นโยบายสถานศึกษาเปิด (อังกฤษ: open-door academic policy) เป็นแนวคิดการจัดการศึกษาที่รับนักเรียนไม่จำกัดจำนวนและไม่มีชั้นเรียน ใช้การจัดการเรียนการสอนแบบทางไกล โดยผู้ศึกษาต้องเรียนรู้ด้วยตนเองจากเอกสารการเรียนต่าง ๆ ที่มหาวิทยาลัยจัดทำขึ้น โดยมีการวัดแต้มประเมินความรู้ต่างไปจากมหาวิทยาลัยปิด

สถาบันอุดมศึกษาที่จัดการศึกษาเช่นนี้เรียกว่า มหาวิทยาลัยเปิด (อังกฤษ: open university) หรือบางครั้งก็เรียกว่า ตลาดวิชา

มหาวิทยาลัยเปิด เป็นรูปแบบหนึ่งที่แสดงออกถึงความพยายามของรัฐบาลในการที่จะขยายโอกาสการศึกษาระดับอุดมศึกษาแก่ประชาชนให้มากที่สุด ปัจจุบันในประเทศไทยมีมหาวิทยาลัยเปิดของรัฐเพียงแห่งเดียว คือ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช (พ.ศ. 2521) โดยมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชจัดการเรียนการสอนแบบทางไกล และมีมหาวิทยาลัยเอกชนเปิดทำการสอนในระบบออนไลน์ด้วย เช่น มหาวิทยาลัยพิษณุโลก มหาวิทยาลัยรังสิต สถาบันรัชต์ภาคย์ เป็นต้น นอกจากนั้นยังมีโครงการความร่วมมือของมหาวิทยาลัยแห่งในการจัดการศึกษาทางไกล ผ่านระบบออนไลน์ ในชื่อ มหาวิทยาลัยไซเบอร์ไทย

การก่อตั้งมหาวิทยาลัยเปิด เป็นความพยายามของรัฐบาลในการที่จะขยายโอกาสการศึกษาระดับอุดมศึกษาแก่ประชาชนให้มากที่สุด แนวคิดนี้ได้เคยนำมาใช้แล้วในประเทศไทย โดยมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง ซึ่งตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2476 ได้จัดการศึกษาระบบ "ตลาดวิชา" โดยไม่จำกัดรับนักศึกษา เป็นครั้งแรก แต่ต่อมาก็ได้เปลี่ยนมาเป็นระบบมหาวิทยาลัยปิด (จำกัดการรับนักศึกษา) เช่นเดียวกับมหาวิทยาลัยอื่น ๆ ต่อมาปี พ.ศ. 2514 ได้มีการจัดตั้งมหาวิทยาลัยแบบตลาดวิชาขึ้นอีกแห่งหนึ่ง คือ มหาวิทยาลัยรามคำแหง แต่มหาวิทยาลัยรามคำแหงยังคงจัดการศึกษาโดยอาศัยชั้นเรียนเป็นหลัก ทำให้มหาวิทยาลัยรามคำแหงประสบปัญหาในด้านอาคารสถานที่เรียนเป็นอันมาก ทำให้ไม่สามารถขยายให้เพียงพอกับจำนวนนักศึกษาที่เพิ่มขึ้นทุกปีได้ ทางรัฐบาลเล็งเห็นว่าหากรัฐบาลให้การสนับสนุนให้มหาวิทยาลัยรามคำแหงจัดการศึกษาให้เพียงพอกับความต้องการของผู้เรียนแล้วจะทำให้ภาครัฐต้องรับผิดชอบภาระด้านงบประมาณมากขึ้นอย่างไม่มีวันสิ้นสุด จึงได้ก่อตั้งมหาวิทยาลัยเปิด โดยรับนักศึกษาแบบไม่จำกัดรับขึ้นอีกแห่งหนึ่งคือ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ในปี พ.ศ. 2521

ปัจจุบันจึงมีเพียงมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมธิราช ที่ยังคงเปิดการเรียนการสอนโดยใช้แนวคิด "มหาวิทยาลัยเปิด"

เกรดของมหาวิทยาลัยเปิดในประเทศไทย มีความแตกต่างจากมหาวิทยาลัยอื่น ๆ กล่าวคือ ใช้ "ระบบ 3 ขั้น"

การตัดแต้มวัดผลของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมธิราช มีการตัดแต้มและการให้ปริญญาเกียรตินิยมโดยใช้เกณฑ์การคิดคะแนนเฉลี่ยสะสมเช่นเดียวกัน แตกต่างกันเพียงใช้อักษร "H S U"

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมธิราช มีข้อจำกัดในการได้รับสิทธิ์รับปริญญาเกียรตินิยม คือ ต้องไม่เคยสอบตกในชุดวิชาใดตลอดหลักสูตร ไม่เคยโอนชุดวิชาหรือเทียบโอนวิชาเพื่อเข้าชุดวิชาใดในหลักสูตร และต้องสอบไล่ได้ทุกชุดวิชาภายในเกณฑ์การศึกษาของมหาวิทยาลัย