นเรศวรมหาราช เป็นภาพยนตร์ไทยเรื่องยิ่งใหญ่ เมื่อปี พ.ศ. 2500 โดย พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล แห่งอัศวินภาพยนตร์ แนวสงครามอิงประวัติศาสตร์ การกอบกู้เอกราชของไทยจากพม่า
นำแสดงโดย ชูชัย พระขรรค์ชัย ,รัตนาภรณ์ อินทรกำแหง ,ถนอม อัครเศรณี ,สุรชัย ลูกสุรินทร์ ,พจนีย์ โปร่งมณี ร่วมด้วย สถาพร มุดาประกร ,สมถวิล มุกดาประกร ,ทัต เอกทัต ,วงจันทร์ ไพโรจน์ ,ชูศรี โรจนประดิษฐ์ ,ดอกดิน กัญญามาลย์ ,ล้อต๊อก ,สมพงษ์ พงษ์มิตร ,พูนสวัสดิ์ ธีมากร ฯลฯ
ฉายเมื่อวันที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2500 ที่ศาลาเฉลิมไทย ได้รับรางวัลสำเภาทอง งานรางวัลตุ๊กตาทอง "ละคอนรำ" ประจำปี 2500 (กำกับศิลป์ สำหรับภาพยนตร์ 16 มม.)
ถ่ายทำด้วยฟิล์ม 16 มม. สีธรรมชาติ พากย์ ซึ่งนิยมกันมาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่หลังสงครามโลกครั้งที่สอง เป็นหนังลงทุนสูง ใช้เวลาในการสร้างและถ่ายทำนานถึง 4 ปี มีดาราชั้นนำแห่งยุค พร้อมด้วยตัวประกอบร่วม 10,000 คน ,ม้า 1,000 ตัว และ ช้าง 100 เชือก
บทพระนเรศวร เดิมเสด็จพระองค์ชายใหญ่ "ภาณุพันธุ์" ทรงเลือก เกชา เปลี่ยนวิถี อดีตดาราละครเวทีคณะอัศวินซึ่งเพิ่งประสบความสำเร็จจากบทนำในภาพยนตร์ 16 มม.ไพรกว้าง ของละโว้ภาพยนตร์ แต่ติดปัญหาส่วนตัวของผู้แสดงอย่างกะทันหันขณะใกล้วันเปิดกล้อง จึงต้องเปลี่ยนเป็น ชูชัย พระขรรค์ชัย ที่มีชื่อเสียงมาจากหนังของอัศวิน พันท้ายนรสิงห์ (2493)
รางวัลสำเภาทอง สาขากำกับศิลป์ (สำหรับภาพยนตร์ 16 มม.) โดย เฉลิม พันธุ์นิล ในงานประกาศผลรางวัลตุ๊กตาทอง "ละคอนรำ" ครั้งแรก ประจำปี 2500
