คณะนิติราษฎร์ เป็นกลุ่มอาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ซึ่งมีข้อเสนอทางวิชาการด้านนิติศาสตร์ต่อสังคมไทย เริ่มจากเสนอให้ลบล้างผลพวงของการรัฐประหาร พ.ศ. 2549 เมื่อวัน 19 กันยายน พ.ศ. 2553 อันเป็นวันครบรอบ 4 ปีของรัฐประหารดังกล่าว
คณะนิติราษฎร์ยังมีชื่อจากการเสนอแนวทางแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 ที่ว่าด้วยความผิดต่อองค์พระมหากษัตริย์ไทย
กลุ่มนักวิชาการชื่อ 5 อาจารย์นิติศาสตร์ ธรรมศาสตร์ เกิดขึ้นภายหลังรัฐประหารเมื่อ พ.ศ. 2549 ด้วยการนำเสนอบทความทางวิชาการ ออกมาเป็นระยะ แต่ยังไม่เป็นที่แพร่หลายนัก จนกระทั่งในวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2553 กลุ่ม 5 อาจารย์นิติศาสตร์ ธรรมศาสตร์ และเพื่อนอาจารย์ เปิดตัวเว็บไซต์คณะนิติราษฎร์ พร้อมทั้งจัดงานเสวนาวิชาการ ในหัวข้อ 4 ปีรัฐประหาร 4 เดือนพฤษภาอำมหิต อนาคตทางสังคมไทย โดยมีคณะนิติราษฎร์เป็นองค์ปาฐก ต่อมาในวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2554 คณะนิติราษฎร์แถลงข้อเสนอทางวิชาการ ในหัวข้อ 5 ปีรัฐประหาร 1 ปีนิติราษฎร์ จนก่อให้เกิดข้อวิพากษ์วิจารณ์ในสังคม ทั้งเห็นด้วยและไม่เห็นด้วย
คณะนิติราษฎร์ แถลงข้อเสนอทางวิชาการ และร่างพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 เป็นครั้งแรก เมื่อวันที่ 27 มีนาคม พ.ศ. 2554 โดยสรุปดังต่อไปนี้
ต่อมาในวันที่ 15 มกราคม พ.ศ. 2555 คณะนิติราษฎร์ ร่วมกับ กลุ่มนักวิชาการ คณาจารย์ นักเขียน ศิลปิน และปัญญาชน จัดตั้ง "คณะรณรงค์แก้ไขมาตรา 112" (ครก. 112) เพื่ออธิบายรายละเอียด ของข้อเสนอแก้ไขเพิ่มเติม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112 และรวบรวมรายชื่อ เสนอร่างพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติม มาตรา 112 ฉบับที่คณะนิติราษฎร์จัดทำขึ้น เข้าสู่การพิจารณาของรัฐสภา
โทนี คาตาลัคซี นักค้นคว้าวิจัยทางการเมืองในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้ออกมาระบุว่านักวิชาการกลุ่มดังกล่าวรับเงินจากองค์กร National Endowment for Democracy ในประเทศสหรัฐอเมริกา เขากล่าวว่า นางสาว สาวตรี สุขศรี สมาชิกกลุ่มนิติราษฎร์ ที่ถูกจับกุม ได้ “รับเงินสนับสนุน” จาก “สถานทูตสหรัฐฯ” ให้ไป “Study Trip” เรื่อง สิทธิมนุษยชน ซึ่งมีพฤติกรรมเช่นเดียวกับ รองศาสตราจารย์ ดร. ปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี อาจารย์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ที่ “รับเงินสนับสนุน” จากอเมริกา คนพวกนี้ถือว่าเป็นนักวิชาการจอมปลอมที่อาศัยความเป็นนักวิชาการแต่ทำงานให้กับ โรเบิร์ต อัมสเตอร์ดัม ล็อบบี้ยิสต์ของทักษิณ โดยใช้ประเด็นสิทธิมนุษยชน โจมตีผู้ต่อต้านระบอบทักษิณ รวมถึงต่อต้านสถาบันกษัตริย์ไทยและ สื่อที่ปกป้องนักวิชาการพวกนี้ก็มีแต่เฉพาะ “ประชาไท” ที่ได้รับเงินสนับสนุนจากรัฐบาลอเมริกา เช่นเดียวกัน ทำให้พวกเขาทำงานเป็นขบวนการเดียวกัน เพราะมีแหล่งสนับสนุนจากที่เดียวกัน คือรัฐบาลอเมริกา เพื่อให้มา “โจมตี” ไทย ทั้งนี้ถ้าคุณมีปัญหากับประเทศของคุณ คุณมีสิทธิที่ลุกขึ้นเพื่อต่อต้านได้ แต่ถ้าคุณรับเงินจากต่างประเทศเพื่อมาโจมตีและต่อต้านประเทศของคุณ พฤติกรรมแบบนี้ เขาเรียกว่า “กบฏทรยศแผ่นดิน”
