นิกายรัสเซียนออร์โธดอกส์

ศาสนจักรออร์โธดอกซ์รัสเซีย (รัสเซีย: ??????? ???????????? ???????; อังกฤษ: Russian Orthodox Church) หรือที่ราชบัณฑิตยสถานเรียกว่าคริสตจักรรัสเซียออร์ทอดอกซ์ ในยุคก่อนปี ค.ศ. 1943 เรียกว่าคริสตจักรออร์ทอดอกซ์แห่งรัสเซีย คือประชาคมของคริสต์ศาสนิกชนซึ่งรวมกันเป็นคริสจักรอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ชั้นออโตเซฟาลีโดยอยู่ภายใต้เขตอำนาจของอัครบิดรแห่งมอสโก และรวมในคอมมิวเนียนเดียวกับคริสจักรอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์

คริสตจักรนี้ถือว่าเป็นคริสตจักรที่ใหญ่ที่สุดในบรรดาคริสตจักรทั้งหมดที่สังกัดคริสจักรอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ และเป็นคริสตจักรที่ใหญ่ที่สุดเป็นอันดับสองของโลกรองจากคริสตจักรโรมันคาทอลิก ตามข้อมูลสถิติที่เผยแพร่เมื่อวันที่ 2 ก.พ. ค.ศ. 2010 คริสตจักรนี้มี 160 เขตมิสซังซึ่งประกอบด้วย 30,142 เขตแพริช บริหารงานโดยบิชอป 207 องค์ บาทหลวง 28,434 องค์ และพันธบริกร 3,625 คน มีอารามสังกัดถึง 788 แห่ง เป็นของนักพรตชาย 386 แห่ง และของชีอีก 402 แห่ง

คริสตจักรรัสเซียออร์ทอดอกซ์ เริ่มต้นในสมัยที่รัสเซียมีการติดต่อกับกรุงคอนสแตนติโนเปิลในคริสต์ศตวรรษที่ 10 สมัยเคียฟรุส เจ้าชายวลาดิมีร์ทรงประกาศให้ศาสนาคริสต์เป็นศาสนาประจำชาติใน ค.ศ. 988 เมื่อมอสโกมีความสำคัญขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 14 ก็ยอมรับนับถือนิกายนี้ด้วยจนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 15 คริสตจักรจึงประกาศไม่ขึ้นกับฝ่ายอาณาจักร ในสมัยอะริส กอร์ดูนออฟ ประกาศให้ความคุ้มครองคริสตจักรนี้ใน ค.ศ. 1589 ทำให้คริสตจักรนี้เป็นสากลมากขึ้น มีมหาวิหารที่สำคัญคือมหาวิหารเซนต์บาซิล ตั้งอยู่ที่กรุงมอสโก ประเทศรัสเซีย

อัครบิดร นิคอน ดำเนินการปฏิรูปศาสนาใน ค.ศ. 1667 เป็นผลให้ตัวท่านเองต้องถูกถอดจากตำแหน่ง และใน ค.ศ. 1721 ซาร์ปีเตอร์ที่ 1 แห่งรัสเซียทรงดำเนินการให้คริสตจักรกลับมาอยู่ภายใต้การปกครองของฝ่ายอาณาจักรอีกจนถึง ค.ศ. 1917 คริสตจักรกลับซบเซาลง และผู้ที่นับถือมักถูกลงโทษด้วย แต่ในสมัยการขึ้นสู่อำนาจของโจเซฟ สตาลิน คริสตจักรก็ปรากฏบทบาทในฐานะผู้สนับสนุนในช่วงสมัย "มหาสงครามแห่งความรักชาติ" (The Great Patriotic War: 1941-5) แต่ก็มีหน่วยงานราชการควบคุม ศาสนจักรมีบทบาทต่อประเทศในฐานะเป็นเจ้าของวัฒนธรรม ศิลปะ และปรัชญาแนวความคิดต่าง ๆ อยู่ไม่น้อย เมื่อกอร์บาชอฟดำเนินการปฏิรูป และเกิดการเปลี่ยนแปลงในรัสเซียภายหลัง ค.ศ. 1991 คริสตจักรออร์ทอดอกซ์ก็ได้กลับมาเป็นที่เชื่อถือของประชาชนอีกครั้ง โดยมีข้อความเชื่อเช่นเดียวกับคริสตจักรโรมันคาทอลิกทุกประการ โดยคริสตจักรออร์ทอดอกซ์นี้มีจุดกำเนิดที่ประเทศกรีก ซึ่งเรียกคริสตจักรนี้ว่ากรีกออร์ทอดอกซ์