นักปราชญ์แห่งคริสตจักร (อังกฤษ: Doctor of the Church; ละติน: Doctor Ecclesiae) (คำว่า “docere” หรือ “doctor” ในภาษาละตินหมายถึง “สอน”) เป็นตำแหน่งที่คริสตจักรแต่งตั้งให้ผู้ที่มีความสำคัญด้านคำสอนหรือเทววิทยาศาสนาคริสต์เป็นพิเศษ
ในคริสตจักรตะวันตก มีปิตาจารย์แห่งคริสตจักรที่ได้รับยกย่องเป็นนักปราชญ์อยู่ 4 องค์ ได้แก่ นักบุญเกรกอรีผู้ยิ่งใหญ่ นักบุญแอมโบรสแห่งมิลาน นักบุญออกัสตินแห่งฮิปโป และนักบุญเจอโรม ขณะที่คริสตจักรตะวันออกมีนักปราชญ์ที่โดดเด่นเป็นพิเศษ 3 องค์ ได้รับยกย่องเป็น "ไฮเออราร์คผู้ศักดิ์สิทธิ์ทั้งสาม" ได้แก่ นักบุญจอห์น คริสซอสตอม นักบุญแบซิลแห่งซีซาเรีย และนักบุญเกรกอรีแห่งนาเซียนซัส
ในคริสตจักรโรมันคาทอลิกตำแหน่งนี้จะมอบให้แก่นักบุญผู้เป็นเจ้าของงานประพันธ์ที่คริสตจักรถือว่ามีคุณค่าศึกษา โดยประกาศจากพระสันตะปาปาหรือจากสภาสังคายนาสากล การแต่งตั้งนี้นาน ๆ จึงทำกันครั้งหนึ่งและเป็นการแต่งตั้งหลังจากที่ผู้ได้รับการแต่งตั้งเสียชีวิตไปแล้วและหลังจากที่ได้รับประกาศให้เป็นนักบุญแล้วเท่านั้น
ในคริสตจักรละติน หลังจากที่นักปราชญ์ฝ่ายละตินทั้ง 4 องค์ได้รับยกย่องเป็นนักปราชญ์แห่งคริสตจักรไปแล้ว สมเด็จพระสันตะปาปาปิอุสที่ 5 ได้ประกาศยกย่องนักปราชญ์อีก 4 องค์เป็นนักปราชญ์แห่งคริสตจักรตะวันออกในปี ค.ศ. 1568 ได้แก่ นักบุญจอห์น คริสซอสตอม นักบุญแบซิลแห่งซีซาเรีย นักบุญเกรกอรีแห่งนาเซียนซัส และนักบุญอะทานาเชียสแห่งอะเล็กซานเดรีย
นักปราชญ์แห่งคริสตจักรแต่ละองค์ก็มีความเชี่ยวชาญในสาขาต่าง ๆ กัน เช่น นักบุญเกรกอรีหรือพระสันตะปาปาเกรกอรีที่ 1 และนักบุญแอมโบรสเป็นนักเขียนจดหมายและศาสตรนิพนธ์ นักบุญกาเตรีนาแห่งซีเอนาและนักบุญยอห์นแห่งไม้กางเขนจะเขียนเกี่ยวกับเทววิทยาเชิงรหัสยะ (mystical theology) นักบุญออกัสตินแห่งฮิปโปและนักบุญโรแบร์โต เบลลาร์มีโน เน้นงานเขียนปกป้องคริสตจักรจากพวกนอกรีต นักบุญบีดเขียน “ประวัติศาสตร์คริสตจักรของชนอังกฤษ” ซึ่งเป็นเอกสารที่ดีที่สุดในทางประวัติศาสตร์อังกฤษสมัยกลาง ส่วนนักบุญแอนเซล์มแห่งแคนเทอร์เบอรี นักบุญอัลแบร์ตุส มาญุส และนักบุญทอมัส อไควนัส เป็นทั้งนักเทววิทยาระบบ
ในปี ค.ศ. 1970 ได้มีการแต่งตั้งนักบุญหญิงเป็นนักปราชญ์แห่งคริสตจักรเป็นครั้งแรก คือ นักบุญเตเรซาแห่งอาบีลาและนักบุญกาเตรีนาแห่งซีเอนา ต่อมามีนักบุญเตแรซแห่งลีซีเยอและนักบุญฮิลเดการ์ดแห่งบิงเงิน ได้รับแต่งตั้งเพิ่มมาอีกตามลำดับ
คริสตจักรโรมันคาทอลิกได้แต่งตั้ง “นักปราชญ์แห่งคริสตจักร” ทั้งหมดด้วยกัน 35 องค์ ในจำนวนนี้ 18 องค์ถึงแก่กรรมก่อนจะเกิดศาสนเภทตะวันออก-ตะวันตกในปี ค.ศ. 1054 ซึ่งทางนิกายอีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์ก็ยังนับถือนักปราชญ์ทั้ง 17 องค์นี้ ในบรรดา 35 องค์นี้ 25 องค์มาจากศาสนาคริสต์ตะวันตก และอีก 8 มาจากศาสนาคริสต์ตะวันออก ประกอบด้วยนักบุญหญิง 4 องค์ มุขนายก 18 องค์ บาทหลวง 12 องค์ พันธบริกร 1 องค์ นักพรตหญิง 3 องค์ พรหมจารี 1 องค์ และเป็นชาวยุโรป 26 องค์ ชาวแอฟริกา 3 องค์ และอีก 6 องค์เป็นชาวเอเชีย
