ธงชาติโปรตุเกส มีลักษณะเป็นธงสองสีรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า กว้าง 2 ส่วน ยาว 3 ส่วน ภายในแบ่งเป็นสองแถบตามแนวตั้ง ด้านคันธงเป็นพื้นสีแดง กว้าง 2 ใน 5 แห่งด้านยาว ด้านปลายธงกว้างเป็น 3 ใน 5 ส่วนแห่งด้านยาว พื้นสีเขียว กลางแนวแบ่งแถบสีธงนั้นมีภาพตราแผ่นดินของโปรตุเกสอย่างย่อ ซึ่งเป็นรูป Armillary sphere อันเป็นอุปกรณ์อย่างหนึ่งในทางวิชาดาราศาสตร์ และตราโล่แห่งโปรตุเกสซ้อนทับกัน ประเทศโปรตุเกสได้ประกาศใช้ธงนี้เป็นธงชาติอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2454 โดยเป็นแบบธงที่ได้รับคัดเลือกจากคณะกรรมการสรรหาธงชาติโปรตุเกส เพื่อนำมาใช้แทนที่ธงชาติในระบอบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ
สีของธงอย่างใหม่โดยเฉพาะสีเขียวนั้นไม่ใช่สีอย่างที่เคยใช้ในธงชาติโปรตุเกสในอดีต และเป็นการแสดงออกถีงแรงบันดาลในจากแนวคิดสาธารณรัฐ ซึ่งต้องการทำลายความเชื่อมโยงกับระบอบกษัตริย์ที่อิงกับศาสนจักรของโปรตุเกสในอดีตลง หลังเหตุการณ์จลาจลจากกลุ่มนิยมสาธารณรัฐในวันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2434 ล้มเหลวลง สีเขียวและสีแดงก็ได้กลายเป็นสีของพรรคนิยมสาธารณรัฐโปรตุเกส (Portuguese Republican Party) และขบวนการเคลื่อนไหวที่เกี่ยวข้อง ซึ่งคงทำการเคลื่อนไหวทางการเมืองต่อมาจนกระทั่งสามารถก่อการปฏิวัติสำเร็จในวันที่ 5 ตุลาคม พ.ศ. 2454 ในช่วงทศวรรษต่อมา สีทั้งสองสีได้รับการเผยแพร่โดยทั่วไปว่าเป็นสีแห่งความหวังของชาติ (สีเขียว) และสีของเลือดของผู้ที่ยอมตายเพื่อปกป้องชาติ (สีแดง) ในฐานะเป็นเครื่องมือแสดงออกถึงความรักชาติและความหยิ่งในเกียรติของชาวโปรตุเกส
แบบของธงชาติโปรตุเกสในปัจจุบันแสดงถึงการเปลี่ยนแปลงอย่างใหญ่หลวงในพัฒนาการของธงชาติ ซึ่งเคยเปลี่ยนแปลงอย่างใกล้ชิดตามการเปลี่ยนแปลงตราประจำราชวงศ์ (royal arms) อยู่เสมอ นับแต่การสถาปนาประเทศแห่งนี้เป็นต้นมา ธงชาตินั้นมีพัฒนาการจากธงรูปกางเขนสีฟ้าบนพื้นสี่เหลี่ยมจตุรัสสีขาวของพระเจ้าอฟองโซที่ 1 แห่งโปรตุเกส มาสู่ธงตราอาร์มบนธงสี่เหลี่ยมพื้นสีฟ้า-ขาว ของกษัตริย์โปรตุเกสเสรีนิยม ในช่วงเวลาดังกล่าว การเปลี่ยนแปลงลักษณะธงโดยหลักซึ่งจะมีความเกี่ยวโยงกับเหตุการณ์สำคัญทางการเมืองอยู่เสมอ ล้วนมีส่วนเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงรูปตราแผ่นดินมาจนถึงรูปแบบปัจจุบันด้วย
กฎหมายซึ่งระบุให้ธงชาติโปรตุเกสแบบปัจจุบันใช้แทนธงชาติในระบอบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญอย่างถูกกฎหมายนั้น ได้รับความเห็นชอบจากสภาร่างรัฐธรรมนูญแห่งโปรตุเกสและตีพิมพ์ในรัฐกิจจานุเบกษาโปรตุเกส (โปรตุเกส: Di?rio do Governo) ฉบับที่ 141 ในวันที่ 19 มิถุนายน พ.ศ. 2454 และประกาศใช้ข้อบังคับเรื่องธงชาติอย่างเป็นทางการในรัฐกิจจานุเบกษาเลขที่ 150 เมื่อวันที่ 30 มิถุนายน ปีเดียวกัน.
สัดส่วนของธงชาติโปรตุเกสโดยตลอดนั้น กว้าง 2 ส่วน ยาว 3 ส่วน พื้นธงแบ่งตามแนวตั้งออกเป็น 2 สีหลัก คือ สีเขียวเข้มที่ด้านคันธง และสีแดง (scarlet red) ที่ฝั่งชายธง การแบ่งพื้นสีธงนั้น พื้นสีเขียวกินพื้นที่ประมาณ 2 ใน 5 ส่วนของความยาวธงทั้งหมด ส่วนพื้นที่เหลือ 3 ใน 5 ส่วนของด้านยาวธงเป็นสีแดง ตราแผ่นดินอย่างย่อของโปรตุเกส อันประกอบด้วยตราโล่แห่งโปรตุเกสขอบสีขาว ซ้อนทับบนอุปกรณ์ armillary sphere สีเหลืองขอบเส้นสีดำ โดยไม่มีช่อลอเรลประกอบด้วยนั้น ตั้งอยู่กึ่งกลางแนวแบ่งพื้นธงทั้งสองสี
ในกฎหมายธงของโปรตุเกสสีของธงชาติ แต่ตารางสีธงชาติโดยประมาณนั้นแสดงไว้ในตารางเบื้องล่าง ดังนี้
ธงชาติโปรตุเกสมีข้อสังเกตท้งสามที่เห็นได้ชัดเจนคือ: พื้นธงสองสี ธงแบบสี่เหลี่ยมผืนผ้า และ ตราโล่ราชวงศ์ (มีลักษณะเหมือนกันกับตราแผ่นดิน)
นอกจากธงชาติสำหรับพลเรือนและราชการแล้ว ประเทศโปรตุเกสยังมีการใช้ธงกองทัพสำหรับใช้เป็นเครื่องหมายแห่งกองทัพสาธารณรัฐโปรตุเกสโดยเฉพาะ (แต่สำหรับธงประจำอาคารที่ทำการของกองทัพนั้นจะชักธงชาติขึ้นแทน ไม่ใช่ธงประจำกองทัพโปรตุเกสซึ่งโดยมากใช้ในพิธีสวนสนาม) นอกจากนี้ ยังมีธงอย่างอื่นสำหรับข้าราชการในระดับสูงของรัฐบาลและกองทัพสาธารณรัฐโปรตุเกสด้วย
