มณฑล (อังกฤษ: province; ละติน: provincia, พหูพจน์: provinciae) เป็นเขตการปกครองระดับพื้นฐาน ในสมัยโรมันโบราณ มาจนกระทั่งถึงสมัยจตุราธิปไตย (ราว ค.ศ. 296) เมื่อกลายเป็นหน่วยเขตการปกครองระดับสูงสุดของจักรวรรดิโรมันนอกคาบสมุทรอิตาลี คำว่า "province" ในภาษาอังกฤษที่แปลว่าจังหวัดมีรากมาจากคำว่า "provincia" ในภาษาละตินที่ชาวโรมันใช้สื่อสาร
จังหวัดโดยทั่วไปจะปกครองโดยนักการเมืองระดับสมาชิกวุฒิสภาที่เดิมมักจะเป็นอดีตกงสุลหรืออดีตพรีเตอร์ (Praetor) มีข้อยกเว้นในมณฑลอียิปต์ (จักรพรรดิเอากุสตุสทรงผนวกดินแดนนี้เข้ากับจักรวรรดิหลังจากคลีโอพัตราเสด็จสวรรคต) ที่จะมีข้าหลวงระดับ Equestrian order เป็นผู้ปกครองเท่านั้น ทั้งนี้อาจเป็นเพราะพยายามลดความทะเยอทะยานของกลุ่มสมาชิกวุฒิสภาลง ข้อยกเว้นนี้เป็นกรณีพิเศษที่ไม่ขัดกับกฎหมายโรมัน เพราะตามประเพณีของกษัตริย์เฮเลนนิสติก ถือว่าอียิปต์เป็นอสังหาริมทรัพย์ส่วนพระองค์ของจักรพรรดิเอากุสตุส
อะเคีย ? อียิปต์ ? แอฟริกา ? แอลพิสคอตทิเอ ? แอลพิสแมริทิเม ? แอลพิสพีนิเน ? อาระเบียเพเทรีย ? อาร์มีเนีย ? เอเชีย ? อัสซีเรียบิทิเนียและพอนทัส ? บริทาเนีย ? แคปพะโดเชีย ? ซิลิเชีย ? คอร์ซิกาและซาร์ดิเนีย ? เครตาและไซริเนกา ? ไซปรัสเดเชีย ? ดัลเมเชีย ? อิไพรัส ? กาเลเชีย ? แกลเลียแอควิเทเนีย ? แกลเลียเบลจิกา ? แกลเลียลุกโดเนนซิส ? แกลเลียนาร์โบเนนซิสโลว์เออร์เจอร์เมเนีย ? อัปเปอร์เจอร์เมเนีย ? ฮิสเปเนียเบทิกา ? ฮิสเปเนียทาร์ราโคเนนซิส ? อิตาเลีย ? ยูเดีย ? ลูซิเทเนียลิเชียและแพมฟิเลีย ? มาซิโดเนีย ? มอริเตเนียซีซาเรียนซิส ? มอริเตเนียทินจิแทนา ? เมโสโปเตเมีย ? โลว์เออร์มีเชีย ? อัปเปอร์มีเชีย ? นอริคัมโลว์เออร์พันโนเนีย ? อัปเปอร์พันโนเนีย ? รีเชีย ? ซิซิเลีย ? ซีเรีย ? เทรเชีย ?
