จักรพรรดินีมาทิลดา

สมเด็จพระจักรพรรดินีมาทิลดา หรือ ม้อด (อังกฤษ: Empress Matilda หรือ Maud หรือ Maude) ต่อมาเป็นเคานท์เทสแห่งอ็องฌู และ Lady of the English (กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1102 – ค.ศ. 1167) เป็นพระราชินีนาถราชวงศ์แพลนทาเจเน็ทของราชอาณาจักรอังกฤษ

พระจักรพรรดินีมาทิลดาเสด็จพระราชสมภพเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1102 ที่วินเชสเตอร์ในอังกฤษ เป็นพระราชธิดาของสมเด็จพระเจ้าเฮนรีที่ 1 แห่งอังกฤษ และ มาทิลดาแห่งสกอตแลนด์ สมเด็จพระราชินีแห่งอังกฤษ ทรงเสกสมรสครั้งแรกกับสมเด็จพระจักรพรรดิเฮนรีที่ 5 แห่งโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ และต่อมากับเจฟฟรีย์ที่ 5 เคานต์แห่งอ็องฌู ผู้มีพระราชโอรสด้วยกัน -- สมเด็จพระเจ้าเฮนรีที่ 2 แห่งอังกฤษ พระจักรพรรดินีมาทิลดาทรงราชย์ระหว่างเดือนเมษายนถึงเดือน พฤศจิกายน ค.ศ. 1141 พระจักรพรรดินีมาทิลดาเสด็จสวรรคตเมื่อ 10 กันยายน ค.ศ. 1167ที่รูออง ฝรั่งเศส

พระจักรพรรดินีมาทิลดาทรงเป็นประมุขสตรีองค์แรกของราชอาณาจักรอังกฤษแต่มิได้ทรงสวมมงกุฏและเป็นประมุขเพียงระยะสั้น พระจักรพรรดินีมาทิลดาไม่ทรงสามารถยึดบัลลังก์เป็นการถาวรฉะนั้นรัชสมัยของพระองค์จึงเป็นรัชสมัยที่ยาวเพียง 7 เดือน บางครั้งพระนามจึงไม่ปรากฏในรายนามพระมหากษัตริย์อังกฤษแม้แต่เว็บไซต์ทางการของประมุขของอังกฤษก็ไม่มีพระนามของมาทิลดาแต่ระบุพระนามสมเด็จพระเจ้าสตีเฟน แห่งอังกฤษปกครองอังกฤษระหว่างปี ค.ศ. 1135 ถึงปี ค.ศ. 1154

ในสมัยของพระจักรพรรดินีมาทิลดา ชื่อ “Matilda” เป็นชื่อที่นิยมก้น บางครั้งจึงใช้ชื่อ “Maude” เพื่อให้แตกต่างจากผู้อื่น “Maude” เป็นการสะกดแบบสมัยใหม่แทนคำว่า “Mahaut” ในภาษาฝรั่งเศสแบบนอร์มัน

จักรพรรดินีมาทิลดาเสด็จพระราชสมภพในเดือนกุมภาพันธ์ปี ค.ศ. 1102 เป็นพระราชธิดาของสมเด็จพระเจ้าเฮนรีที่ 1 แห่งอังกฤษ และ สมเด็จพระราชินีมาทิลดาแห่งสกอตแลนด์ และเป็นพระราชปนัดดาในสมเด็จพระเจ้ามาลคอล์มที่ 3 แห่งสกอตแลนด์และพระราชินีมาร์กาเร็ตแห่งสกอตแลนด์ (นักบุญมาร์กาเร็ตแห่งสกอตแลนด์) พระราชินีมาร์กาเร็ตเป็นพระธิดาของเอ็ดเวิร์ดผู้หนีภัยพระราชโอรสของสมเด็จพระเจ้าเอ็ดมันด์ที่ 2 แห่งอังกฤษ เชื่อกันว่าประสูติที่วินเชสเตอร์แต่การค้นคว้าเมื่อเร็วๆ นี้โดยจอห์น เฟลชเชอร์กล่าวว่าอาจจะทรงพระราชสมภพที่พระราชวังซัททันคอร์ทนีย์ที่บาร์คเชอร์ (ปัจจุบันอ็อกฟอร์ดเชอร์)

เมื่อมีพระชนมายุได้ 7 พรรษามาทิลดาก็ถูกหมั้นกับสมเด็จพระจักรพรรดิเฮนรีที่ 5 แห่งโรมันอันศักดิ์สิทธิ์และทรงถูกส่งตัวไปจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ในปี ค.ศ. 1111 เพื่อจะได้ทรงเตรียมพระองค์เป็นพร ะอัครมเหสี มาทิลดาและเฮนรีเสกสมรสที่เวิร์มส์เมื่อวันที่ 7 มกราคม ค.ศ. 1114 ในพิธีที่หรูหราใหญ่โต ในเดือนมีนาคม ค.ศ. 1116 มาทิลดาและเฮนรีก็เสด็จไปกรุงโรมและทัสเคนี มาทิลดาทรงเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์เมื่อพระจักรพรรดิเฮนรีไม่อยู่

พระจักรพรรดิเฮนรีเสด็จสวรรคตเมื่อปี ค.ศ. 1125 มาทิลดากลายเป็นจักรพรรดินีหม้ายโดยไม่มีพระราชโอรสธิดาเมื่อพระชนมายุได้เพียง 23 พรรษา เฮอร์มันน์แห่งทอร์เนกล่าวว่ามาทิลดาทรงให้กำเนิดแต่พระทารกมีชีวิตอยู่เพียงไม่นาน พระเชษฐาของมาทิลดาวิลเลียม อเดลิน (William Adelin) สิ้นพระชนม์เมื่อ “เรือขาว” (White Ship) ล่มหลายปีก่อนหน้านั้น จึงเหลือเพียงมาทิลดาเป็นรัชทายาทองค์เดียวของราชอาณาจักรอังกฤษ

แม้ว่ามาทิลดาจะรู้จักกันในนาม “จักรพรรดินี” เพราะการเสกสมรสครั้งแรก แต่มิได้ทรงสวมมงกุฏเป็นพระจักรพรรดินีโดยพระสันตะปาปา สิทธิที่จะใช้ตำแหน่งดังกล่าวจึงยังเป็นที่น่าสงสัย จึงควรจะเป็นแต่ “พระราชินีแห่งเยอรมนี” แต่ตำแหน่ง “จักรพรรดินี” เป็นตำแหน่งที่เหมาะสมและเป็นตำแหน่งให้เกียรติแก่พระมเหสีในพระจักรพรรดิผู้ทรงได้รับการสวมมงกุฏจากพระสันตะปาปา และหลายปีต่อมามาทิลดาพยายามชักชวนให้ผู้เขียนบันทึกประวัติศาสตร์ให้เชื่อว่าทรงได้รับการสวมมงกุฏเป็นพระจักรพรรดินีโดยพระสันตะปาปา

มาทิลดาเสด็จกลับอังกฤษเมื่อพระราชบิดาพระเจ้าเฮนรีทรงประกาศให้มาทิลดาเป็นรัชทายาทโดยความเห็นพ้องของขุนนางแองโกล-นอร์มันที่ตั้งปฏิญานในปี ค.ศ. 1127 ว่าเมื่อพระเจ้าเฮนรีเสด็จสวรรคตขุนนางจะยอมรับมาทิลดาถ้าพระเจ้าเฮนรีไม่มีพระราชโอรสอีก และได้จัดการแต่งงานให้กับมาทิลดา

มาทิลดาเสกสมรสอีกครั้งเมื่อวันที่ 17 มิถุนายน ค.ศ. 1128 กับเจฟฟรีย์ที่ 5 เคานต์แห่งอ็องฌูที่เลอ มองส์ ในประเทศฝรั่งเศส เจฟฟรีอายุอ่อนกว่ามาทิลดา 11 ปี เจฟฟรีมีชื่อเล่นว่า “แพลนทาเจเน็ท” จาก พุ่มดอกไม้กวาด (planta genista) ซึ่งเจฟฟรีใช้เป็นสัญลักษณ์ประจำตัวซึ่งกลายมาเป็นนามของราชวงศ์ของพระมหากษัตริย์อังกฤษที่สืบเชื้อสายมาจากพระองค์ ขณะนั้นเจฟฟรีมีอิสริยศเป็นเคานท์แห่งเมนและทายาทของฟุลคที่ 5 แห่งอองจู

ชีวิตแต่งงานระหว่างมาทิลดาและเจฟฟรีเป็นชีวิตที่ไม่มีความสุข ในที่สุดมาทิลดาก็เสด็จกลับไปประทับอยู่กับพระราชบิดา แต่ก็ทรงกลับมาคืนดีกับเจฟฟรีเมื่อปี ค.ศ. 1131 มาทิลดาและเจฟฟรีมีโอรสด้วยกันสามองค์ องค์โตคือเฮนรี ประสูติเมื่อวันที่ 5 มีนาคม ค.ศ. 1133 องค์ต่อมา เจฟฟรี ประสูติในปี ค.ศ. 1134 และ วิลเลียม เมื่อพระเจ้าเฮนรีเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม ค.ศ. 1135 ที่นอร์ม็องดี มาทิลดาประทับอยู่กับเจฟฟรีที่อ็องฌู

* เป็นพระมหากษัตริย์เดนมาร์กด้วย • ? เป็นพระมหากษัตริย์นอร์เวย์ด้วย • ? เป็นพระมหากษัตริย์ไอร์แลนด์ด้วย •  เป็นพระมหากษัตริย์สกอตแลนด์ด้วย •  เป็นสตัดเฮาเดอร์ด้วย