การประกาศเลิกทาส (อังกฤษ: Emancipation Proclamation) เป็นคำสั่งของฝ่ายบริหารที่ออกโดยประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา อับราฮัม ลินคอล์น เมื่อวันที่ 1 มกราคม ค.ศ. 1863 ระหว่างสงครามกลางเมืองอเมริกัน โดยใช้อำนาจยามสงครามของตน โดยมิใช่กฎหมายที่รัฐสภาคองเกรสผ่าน คำสั่งดังกล่าวประกาศให้เสรีภาพแก่ทาสในสิบรัฐซึ่งเป็นกบฏอยู่ขณะนั้น มีผลต่อทาส 3.1 ล้านคน จากทั้งหมด 4 ล้านคนในสหรัฐอเมริกาในเวลานั้น การประกาศดังกล่าวปลดปล่อยทาสทันที 50,000 คน และเกือบทั้งหมด (จาก 3.1 ล้านคน) ได้รับการปลดปล่อยเมื่อกองทัพสหภาพรุกหน้า คำประกาศดังกล่าวมิได้ชดเชยแก่เจ้าของ มิได้ประกาศให้ความเป็นทาสผิดกฎหมาย และมิได้ทำให้อดีตทาสที่ได้รับการปลดปล่อยเป็นพลเมือง
วันที่ 22 กันยายน ค.ศ. 1862 ลินคอล์นออกการประกาศเบื้องต้นว่า เขาจะสั่งการเลิกทาสในทุกรัฐของสมาพันธรัฐอเมริกาที่ไม่กลับคืนสู่การควบคุมของสหภาพภายในวันที่ 1 มกราคม ค.ศ. 1863 ไม่มีรัฐใดกลับคืนสู่การควบคุมของสหภาพ และคำสั่ง ซึ่งลงนามและผ่านเมื่อวันที่ 1 มกราคม ค.ศ. 1863 มีผลใช้บังคับ ยกเว้นที่ซึ่งฝ่ายสหภาพกลับเข้าควบคุมเป็นส่วนใหญ่แล้ว คำประกาศดังกล่าวทำให้การเลิกทาสเป็นเป้าหมายศูนย์กลางของสงคราม (นอกเหนือจากการรวมประเทศ) สร้างความโกรธแก่ชาวใต้ผิวขาวซึ่งหวังทำสงครามเชื้อชาติ และนักประชาธิปไตยทางเหนือบางส่วน กระตุ้นกองกำลังที่ต่อต้านระบบทาส และทำให้กำลังในยุโรปที่ต้องการแทรกแซงโดยเข้าช่วยเหลือสมาพันธรัฐอ่อนแอลง
ความเป็นทาสถูกประกาศให้ผิดกฎหมายทุกที่ในสหรัฐอเมริกาในการแก้ไขรัฐธรรมนูญครั้งที่สิบสาม ซึ่งมีผลใช้บังคับเมื่อเดือนธันวาคม ค.ศ. 1865
