คอนสแตนติโนเปิล (อังกฤษ: Constantinople, (กรีก: ????????????????? (Konstantino?polis) หรือ ? ????? (h? P?lis), ภาษาละติน: CONSTANTINOPOLIS, ภาษาออตโตมันตุรกี (ทางการ) : ????????? Konstantiniyye) คอนสแตนติโนเปิลเป็นเมืองหลวง (กรีก: ??????????? ('Basile?ousa)) ของจักรวรรดิโรมัน ระหว่างปี ค.ศ. 330 ถึง ค.ศ. 395; ของจักรวรรดิไบแซนไทน์ ระหว่างปี ค.ศ. 395 ถึง ค.ศ. 1204 และระหว่างปี ค.ศ. 1261 ถึง ค.ศ. 1453; ของจักรวรรดิละติน ระหว่างปี ค.ศ. 1204 ถึง ค.ศ. 1261) ; และของจักรวรรดิออตโตมัน ระหว่างปี ค.ศ. 1453 ถึง ค.ศ. 1922
คอนสแตนติโนเปิลตั้งอยู่ระหว่างโกลเดนฮอร์น (Golden Horn) และทะเลมาร์มารา (Sea of Marmara) ตรงจุดที่ทวีปยุโรปพบกับทวีปเอเชีย ไบแซนไทน์คอนสแตนติโนเปิลเป็นเมืองหลวงของคริสต์ศาสนจักรต่อจากกรีกโบราณ และโรมันโบราณ ตลอดยุคกลางคอนสแตนติโนเปิลเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดในทวีปยุโรป และร่ำรวยที่สุด
ชื่อของเมืองก็ขึ้นอยู่กับผู้ใดเป็นผู้ครองแต่ที่รู้จักกันก็ได้แก่ ไบแซนเทียม (Byzantium) (กรีก: ????????? (Byz?ntion), โรมใหม่ (กรีก: ??? ???? (N?a Rh?m?), ละติน: Nova Roma), คอนสแตนติโนเปิล และ สตัมบูล (Stamboul) บางทีก็เรียกว่า ซาร์กราด (“เมืองแห่งจักรพรรดิ”) โดยชนสลาฟ, ขณะที่ไวกิงเรียกว่า มิคลากราด (Miklag?rd) หรือ “the Great City” ซึ่งคล้ายกับภาษากรีกที่เรียกเมืองใหญ่ๆ ว่า “the City” (? ????? (h? P?lis))
คอนสแตนติโนเปิลได้รับการขนานนามใหม่เป็นภาษาตุรกีสมัยใหม่ว่า “อิสตันบุล” ในปี ค.ศ. 1930 เป็นส่วนหนึ่งของการปฏิรูปตุรกีของอดีตนักการเมืองและนายกรัฐมนตรีตุรกี มุสตาฟา เคมาล อตาเติร์ก (Mustafa Kemal Atat?rk) ซึ่งเป็นชื่อที่มาจากวลีกรีก “eis t?n polin” ที่แปลว่า “แก่เมืองคอนสแตนติโนเปิล”
1985 เอเธนส์ ? 1986 ฟลอเรนซ์ ? 1987 อัมสเตอร์ดัม ? 1988 เบอร์ลินตะวันตก ? 1989 ปารีส ? 1990 กลาสโกว์ ? 1991 ดับลิน ? 1992 มาดริด ? 1993 แอนต์เวิร์ป ? 1994 ลิสบอน ? 1995 ลักเซมเบิร์ก ? 1996 โคเปนเฮเกน ? 1997 เทสซาโลนีกี ? 1998 สตอกโฮล์ม ? 1999 ไวมาร์ ? 2000 เรคยาวิก ? แบร์เกน ? เฮลซิงกิ ? บรัสเซลส์ ? ปราก ? กรากุฟ ? ซานเตียโกเดกอมโปสเตลา ? อาวีญง ? โบโลญญา ? 2001 รอตเทอร์ดาม ? โปร์ตู ? 2002 บรูช ? ซาลามังกา ? 2003 กราซ ? 2004 เจนัว ? ลีล ? 2005 คอร์ก ? 2006 แพทรัส ? 2007 ลักเซมเบิร์กและปริมณฑล ? ซีบีอู ? 2008 ลิเวอร์พูล ? สตาวังเงร์ ? 2009 ลินซ์ ? วิลนีอุส ? 2010 เอสเซิน ? เพช ? อิสตันบูล ? 2011 ตุรกุ ? ทาลลินน์ ? 2012 มารีบอร์ ? กีมาไรช์ ? 2013 คอชิตเซ ? มาร์แซย์ ? 2014 อูเมโอ ? รีกา ? 2015 มงส์ ? เปิลเซน ? 2016 โดโนสเตีย-ซานเซบัสเตียน ? วรอตสวัฟ ? 2017 ออร์ฮูส ? แพฟอส 2018 วัลเลตตา ? เลวาร์เดิน 2019 พลอฟดิฟ ? มาเตรา 2020 รีเยกา
