กระดาษชำระ (อังกฤษ: Toilet Paper) เป็นกระดาษที่ใช้เพื่อทำความสะอาดภายหลังกิจปลดทุกข์ (ถ่ายอุจจาระ) มักมีลักษณะเป็นม้วนกลม และมีเนื้อกระดาษเบาและบางกว่ากระดาษทิชชู่ซึ่งใช้สำหรับซับหน้า คุณลักษณะเด่นของกระดาษชำระคือ ยุ่ยเปื่อยได้ง่ายเมื่อโดนน้ำ
ในอดีต ก่อนมีกระดาษชำระ มนุษย์มีวิธีการชำระล้างภายหลังจากการขับถ่ายในรูปแบบต่าง ๆ โดยมีผู้ศึกษาและแยกแยะความแตกต่างในการชำระล้าง ดังนี้
มีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่น่าเชื่อถือได้บันทึกไว้ว่า ชนชาติแรกที่นำกระดาษมาใช้เพื่อการนี้ ได้แก่ ชาวจีน มีหลักฐานว่าชาวจีนมีการใช้กระดาษเพื่อเป็นบรรจุภัณฑ์ตั้งแต่ราว 200 ปีก่อนคริสตกาล และได้นำกระดาษมาเป็นกระดาษชำระราว คริสต์ศตวรรษที่ 600 ว่ากันว่า บุคคลที่มีดำริให้มีการใช้กระดาษชำระนี้ ได้แก่ องค์จักรพรรดิ มีหลักฐานที่บันทึกไว้ว่าในคริสต์ศตวรรษที่ 14 ยุคราชวงศ์หมิง (ค.ศ. 1368 - ค.ศ. 1644) องค์จักรพรรดิจีน ได้มีรับสั่งให้มีการผลิตกระดาษชำระเพื่อใช้ภายในพระราชวัง มีขนาดกว้าง 2 ฟุต ยาว 3 ฟุต และมีการใช้น้ำหอมปรุงกลิ่นให้แก่กระดาษชำระเหล่านั้นอีกด้วย มีบันทึกว่า ในปี ค.ศ. 1393 เพียงปีเดียว มีการผลิตกระดาษชำระเพื่อใช้ในพระราชวังถึง 15,000 ชิ้น และมีการผลิตกระดาษชำระเพื่อใช้ในกรุงนานกิง (เมืองหลวงในขณะนั้น) ถึง 720,000 ชิ้น โดยในยุคนั้น กระดาษชำระผลิตออกมาเป็นแผ่นเรียบธรรมดา
งานเขียนของ Fran?ois Rabelais นักประพันธ์ชาวฝรั่งเศสในยุคศตวรรษที่ 16 ได้กล่าวไว้ในบทประพันธ์ของเขาเรื่อง Gargantua and Pantagruel เป็นหลักฐานที่ยืนยันได้ว่า ชาวยุโรปได้มีการใช้กระดาษ เพื่อทำความสะอาดภายหลังการปลดทุกข์ในยุคนั้น[ต้องการอ้างอิง]
กระดาษชำระ มีการผลิตเพื่อจำหน่ายครั้งแรกในสหรัฐอเมริกา เมื่อปี ค.ศ. 1857 โดยโจเซฟ กาเย็ตตี้ (Joseph C. Gayetty[ต้องการอ้างอิง]) โดยใช้ชื่อตราสินค้าว่ากาเย็ตตี้ (Gayetty) พิมพ์ลงบนกระดาษชำระทุกแผ่นของบริษัทด้วย
เซ็ท วีลเลอร์ (Seth Wheeler of Albany) ผู้ก่อตั้งบริษัท อัลบานี เพอร์ฟอร์เรต แวรปปิ้ง เปเปอร์(A.F.W.) เป็นบุคคลแรกที่ได้จดสิทธิบัตรผ้าอ้อมสำเร็จรูป และกระดาษชำระ ในประเทศสหรัฐอเมริกา โดยเป็นต้นแบบของกระดาษชำระในรูปของม้วนกลมที่เราคุ้นเคย และใช้กันมากระทั่งปัจจุบันนี้
ปี ค.ศ. 1942 บริษัท เซนท์แอนดริว (St.Andrew Paper's Mills) ในประเทศอังกฤษ ได้ผลิตกระดาษชำระแบบประกบแผ่นคู่ดังเช่นที่ใช้กันในปัจจุบัน
กระดาษชำระแบบเปียก ได้ออกสู่ตลาดครั้งแรกในประเทศอังกฤษ ในช่วงทศวรรษ 1990 โดยบริษัท คิมเบอร์ลี่ คล๊ากส์ และต่อมาได้นำผลิตภัณฑ์นี้แนะนำแก่ผู้บริโภคในประเทศสหรัฐอเมริกาในปี ค.ศ. 2001[ต้องการอ้างอิง]
มีการผลิตกระดาษชำระในประเทศเยอรมนี เมื่อปีค.ศ. 1928 ในเมืองลุดวิกส์บวร์ก โดยฮานส์ เคลนก์ (Hans Klenk) ได้ก่อตั้งบริษัทผลิตกระดาษชำระภายใต้ตราสินค้า ฮาเกิล (Hakle)ในครั้งนั้นใช้กระดาษธรรมดาทำเป็นกระดาษชำระ โดยทำเป็นแผ่นขนาดมาตรฐานในม้วนกลม กระทั่งในปี ค.ศ. 1958 จึงได้มีการนำกระดาษชำระแบบอเมริกาเข้ามาผลิตและจำหน่าย ซึ่งกระดาษชำระแบบอเมริกามีความอ่อนนุ่มกว่ามาก
ชาวฝรั่งเศสเรียกกระดาษชำระว่า เพคู (PQ) ก่อนที่จะมีการใช้กระดาษชำระ ชาวฝรั่งเศสและชาติอื่น ๆ ในยุโรปใช้กระดาษหนังสือพิมพ์ นิตยสารเก่า หรือแผ่นพับ ใบปลิว เพื่อชำระล้างหลังการปลดทุกข์ กระดาษชำระได้ถูกนำมาใช้ครั้งแรกตั้งแต่ช่วงต้นของศตวรรษที่ 20 โดยในระยะแรกเป็นเครื่องใช้ที่แสดงความโอ่อ่าของผู้ครอบครอง จนกระทั่งในช่วงปลายทศวรรษ 1960 จึงได้มีการใช้กันอย่างแพร่หลายมากขึ้น โดยในยุคแรกกระดาษชำระในประเทศฝรั่งเศสมีลักษณะเช่นเดียวกับกระดาษชำระในประเทศเยอรมนี กระทั่งช่วงทศวรรษที่ 1980 จึงได้มีการนำกระดาษชำระแบบปัจจุบันนี้มาใช้งาน[ต้องการอ้างอิง]
ต่อมาในประเทศฝรั่งเศส ได้มาการนำบิเด่ท์ (Bidet) หรือโถปัสสาวะสำหรับสุภาพสตรีมาใช้ เป็นเหตุให้มีการเปลี่ยนพฤติกรรมของสุภาพสตรีในการใช้กระดาษชำระ[ต้องการอ้างอิง]
ในปี ค.ศ. 1999 ประเทศญี่ปุ่นได้ออกแบบสุขภัณฑ์ที่ไม่ต้องใช้กระดาษชำระ โดยออกแบบระบบการฉีดชำระ และเป่าแห้งในตัว ออกมาเป็นครั้งแรก[ต้องการอ้างอิง]
ข้อมูล ณ ปี ค.ศ. 1998 ชาวญี่ปุ่นใช้กระดาษชำระเฉลี่ยคนละ 55 ม้วนต่อปี และยังมีอัตราการใช้กระดาษชำระที่สูงขึ้นต่อเนื่องถึงร้อยละ 10 - 14 ต่อปีทีเดียว
ห้างหุ้นส่วนจำกัด อุตสาหกรรมกระดาษแม่น้ำ เป็นโรงงานผลิตกระดาษอนามัย (กระดาษทิชชู่) แห่งแรกในประเทศไทยเพื่อทดแทนการนำเข้า ก่อตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2509 กระดาษชำระที่มียี่ห้อ เป็นของคนไทย เช่น ยี่ห้อ CENCLEAN
เดิม ขนาดมาตรฐานของกระดาษชำระ ได้แก่ กว้าง 4.5 นิ้ว ยาว 4.5 นิ้ว ซึ่งยังคงเป็นขนาดมาตรฐานของกระดาษชำระที่ใช้กันในปัจจุบัน แต่บริษัทผู้ผลิตบางรายได้ปรับลดขนาดลง โดยยังคงความยาวไว้ที่ 4.5 นิ้ว แต่ปรับลดความกว้างลงเล็กน้อย โดยปกติ กระดาษชำระแบบแผ่นเดียว 1 ม้วนจะประกอบด้วยกระดาษชำระประมาณ 1,000 แผ่น ในขณะที่กระดาษชำระแบบ 2 แผ่นประกบ 1 ม้วนจะประกอบด้วยกระดาษชำระประมาณ 500 แผ่น แต่ทั้งนี้ในปัจจุบัน ผู้ผลิตได้ปรับเปลี่ยนขนาดเพื่อสร้างกลไกการตลาด เช่น ทำม้วนที่มีจำนวนแผ่นมากขึ้น หรือน้อยลง เพื่อกลยุทธ์ด้านราคา
โดยเยื่อกระดาษที่นำมาใช้ผลิตกระดาษชำระ กระดาษเช็ดหน้า ได้แก่ส่วนผสมของเซลลูโลสแวดดิ้ง โดยแหล่งนำเข้าเยื่อกระดาษเซลูโลสแวดดิ้งสำคัญของไทย คือ สิงคโปร์ สหรัฐอเมริกา และเยอรมนี แม้กระดาษชำระจะสามารถผลิตได้จากทั้งเยื่อกระดาษบริสุทธิ์ และเยื่อเวียนใหม่ แต่โดยส่วนใหญ่แล้วกระดาษชำระจะผลิตมาจากเยื่อกระดาษบริสุทธิ์
